Kế hoạch hóa phát triển (KHHPT) là một công cụ quảnlý. Do ñó, ở ñâu còn
có hoạt ñộng quản lý có ý thức thì ở ñó còn cần sử dụng công cụ kế hoạch hóa
(KHH). Cuộc tranh luận về vai trò của kế hoạch (KH)trong nền kinh tế thị trường
vẫn diễn ra cả trên lý thuyết và thực tiễn. Thực tếñã có nhiều ý kiến cho rằng trong
nền kinh tế thị trường không cần lập KH, do ñó các cơ quan KH sẽ không có vai trò
trong việc ñiều hành nhà nước nhằm phát triển kinh tế xã hội (KTXH). Tuy nhiên,
ñến nay có nhiều quốc gia trên thế giới ñã nhận thấy lợi ích của KHH ñối với sự
phát triển và ñã chủ ñộng xây dựng các kế hoạch phát triển (KHPT).
Ở nước ta, KHH ñược xác ñịnh là công cụ quan trọng ñể chính phủ quản lý
và ñiều hành nền kinh tế ngay từ những ngày ñầu giành ñộc lập. Quá trình vận dụng
công cụ KHH ở nước ta ñược chia làm hai giai ñoạn trước và sau năm 1986. Trước
năm 1986, KHH trong thời kỳ nền kinh tế mệnh lệnh có ñặc trưng nổi bật là sự can
thiệp trực tiếp của chính phủ vào mọi hoạt ñộng KTXH thông qua những quyết ñịnh
pháp lệnh phát ra từ trung ương. Chỉ tiêu KH do cácnhà KH trung ương xây dựng
ñã tạo nên một KH kinh tế quốc dân toàn diện và ñầyñủ. Nguồn nhân lực, vật tư
chủ yếu và tài chính của quốc gia ñược phân phối theo các nhu cầu của KH tổng
thể, theo những quyết ñịnh hành chính của các cấp lãnh ñạo. Bởi vậy, mối quan hệ
giữa các chỉ tiêu KH ñặt ra và nguồn lực ñảm bảo làhết sức chặt chẽ.
Mô hình KHH theo kiểu mệnh lệnh này rất phù hợp vớicách ñiều hành trong
nền kinh tế thời chiến. Tuy nhiên, cũng chính xuất phát từ cách xây dựng nên KH
trong thời kỳ này mang tính chất chủ quan, duy ý chí, cứng nhắc, thiếu căn cứ thực
tiễn và cơ sở khoa học, khiến cho KHH không còn là công cụ quản lý hiệu quả khi
ñất nước chuyển sang thời bình. Do ñó, từ năm 1986,sau khi chuyển sang xây dựng
nền kinh tế thị trường theo ñịnh hướng XHCN, với ñặc trưng khuyến khích phát
triển mọi thành phần kinh tế (TPKT) trên cơ sở quy luật cung – cầu, tôn trọng
2
nguyên tắc cạnh tranh bình ñẳng, yêu cầu ñặt ra là công tác KHH cũng phải ñược
chuyển ñổi phù hợp, từ cơ chế KHH tập trung sang KHH ñịnh hướng phát triển.
Yêu cầu ñổi mới KHH ñể gắn kết chặt chẽ hơn với nguồn lực tài chính
(NLTC) càng trở nên cấp thiết hơn khi ñứng trước một thực tế có vẻ như một
nghịch lý. Một mặt, chính phủ vẫn tiến hành KHH toàn diện các mặt phát triển
KTXH, nhưng mặt khác, chính phủ lại chỉ kiểm soát và phân bổ trực tiếp một phần
nguồn lực toàn xã hội, chủ yếu là NLTC từ ngân sáchnhà nước (NSNN) ñể thực
hiện KH này. Phần nguồn lực lớn nhất nằm trong khu vực tư nhân, nhưng bản thân
nhà nước chỉ có thể “gợi ý” hoặc “tác ñộng gián tiếp” vào sự phân bổ nguồn lực ñó
thông qua cơ chế, chính sách và các quyết ñịnh ñầu tư công của mình, chứ không
thể áp ñặt bằng mệnh lệnh như trước. Do ñó, câu hỏilớn ñược ñặt ra là làm thế nào
ñể nhà nước có thể sử dụng có hiệu quả nguồn lực domình kiểm soát ñể khuyến
khích và dẫn dắt các nguồn lực thuộc các TPKT khác hướng tới mục tiêu KH do
nhà nước vạch ra.
Hiện nay, Việt Nam ñang tiến hành nhiều cải cách vềthể chế tạo thuận lợi
cho việc ñổi mới công tác KHH. ðáng kể nhất là xu hướng phân cấp và trao quyền
ngày càng mạnh mẽ từ trung ương xuống ñịa phương. Kết quả của những nỗ lực
này là việc phân ñịnh rõ chức năng, nhiệm vụ giữa các cấp chính quyền và giữa các
cơ quan quản lý nhà nước trong cùng một cấp chính quyền. ðiều này ñặt các cấp
chính quyền ñịa phương trước cơ hội và thách thức lớn lao. Một mặt, cơ hội là
chính quyền ñịa phương sẽ có nhiều quyền chủ ñộng hơn trong sử dụng các công cụ
quản lý nhà nước, trong ñó có công cụ KHH, ñể quản lý mọi mặt ñời sống KTXH
trên ñịa bàn. Nhờ vậy, ñịa phương nào càng năng ñộng và có môi trường thể chế
càng tốt thì càng có ñiều kiện ñể thu hút ñầu tư vàñẩy nhanh tốc ñộ phát triển. Mặt
khác, tính cạnh tranh giữa các cấp ñịa phương sẽ ngày càng lớn, ñòi hỏi trách nhiệm
của lãnh ñạo ñịa phương với sự nghiệp nâng cao ñời sống phúc lợi dân cư sẽ càng
cao. ðể tranh thủ ñược cơ hội và giảm thiểu thách thức, ñòi hỏi chính quyền ñịa
phương phải cải thiện nhanh công tác ñiều hành và quản lý nhà nước của mình.
3
ðổi mới KHH ñịa phương, mà trước hết trong khâu lập KH, chính là một
nội dung quan trọng ñáp ứng nhu cầu bức xúc ñó, nhưng mô hình KHH ñổi mới nào
sẽ ñảm bảo sự gắn kết chặt chẽ hơn giữa KH và NLTC?Câu hỏi này ñặt ra vấn ñề
cần có một nghiên cứu hệ thống và toàn diện về cả mặt lý thuyết và thực tiễn về
công tác lập KH, trên cơ sở ñó tìm ra mô hình KHH ởñịa phương phù hợp với ñiều
kiện thể chế Việt Nam hiện nay, cũng như từng bước ñáp ứng ñược yêu cầu chung
của hội nhập quốc tế. Muốn vậy, việc cần làm ñầu tiên là xem xét các nghiên cứu
trước ñây về các vấn ñề liên quan ñến công tác KHH nhằm tổng kết những kết quả
mà các nghiên cứu ñã ñạt ñược, trên cơ sở ñó kế thừa và phát triển ñể ñề xuất
phương hướng ñổi mới công tác KHH ñịa phương theo hướng gắn kết chặt chẽ với
các NLTC.
220 trang |
Chia sẻ: oanh_nt | Lượt xem: 1810 | Lượt tải: 3
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Luận văn Ðổi mới lập kế hoạch phát triển kinh tế xã hội địa phương gắn với nguồn lực tài chính ở Việt nam, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
i
L I CAM ðOAN
Tôi xin cam ñoan r ng, b n Lu n án “ ð i m i l p k ho ch
phát tri n kinh t xã h i ñ a phương g n v i ngu n l c tài chính
Vi t nam ” là công trình nghiên c u ñ c l p, do chính tôi hoàn thành.
Các tài li u tham kh o và trích d n ñư c s d ng trong Lu n án này
ñ u nêu rõ xu t x tác gi và ñư c ghi trong danh m c các tài li u
tham kh o.
Tôi xin ch u trách nhi m trư c lu t pháp v l i cam ñoan trên!
Hà n i, ngày 24 tháng 11 năm 2010
Nghiên c u sinh
Vũ Cương
ii
M C L C
L I CAM ðOAN ...................................................................................................... i
DANH M C CÁC T VI T T T........................................................................ vi
L I M ð U............................................................................................................1
CHƯƠNG 1: CƠ S KHOA H C CHO L P K HO CH PHÁT TRI N
KINH T XÃ H I ð A PHƯƠNG G N V I NGU N L C TÀI CHÍNH ....22
1.1. T ng quan v k ho ch hóa .....................................................................22
1.1.1. K ho ch hóa trong qu n lý nhà nư c n n kinh t qu c dân......................22
1.1.2. K ho ch hóa trong n n kinh t th trư ng......................................................27
1.2. S c n thi t ph i ñ i m i k ho ch hóa Vi t Nam.............................31
1.2.1. ð i m i k ho ch hóa xu t phát t yêu c u ñ i m i cơ ch qu n lý .........31
1.2.2. S khác bi t gi a k ho ch hóa trong n n kinh t th trư ng và n n kinh
t k ho ch hóa t p trung........................................................................................................34
1.3. Cơ s lý thuy t c a ñ i m i l p k ho ch theo hư ng g n k t v i
ngu n l c tài chính Vi t Nam..........................................................................35
1.3.1. M t s khái ni m cơ b n.......................................................................................35
1.3.2. Cơ s khoa h c c a l p k ho ch g n v i ngu n l c tài chính các c p
ñ a phương.................................................................................................................................41
1.3.3. Khung lý thuy t phân tích s g n k t gi a l p k ho ch phát tri n kinh t
xã h i và ngu n l c tài chính c p ñ a phương................................................................57
CHƯƠNG 2: TH C TR NG L P K HO CH PHÁT TRI N KINH T XÃ
H I G N V I NGU N L C TÀI CHÍNH CÁC C P ð A PHƯƠNG
VI T NAM HI N NAY..........................................................................................73
2.1. Khuôn kh th ch chung cho công tác l p k ho ch phát tri n kinh t
xã h i g n v i ngu n l c tài chính t i Vi t Nam ..............................................73
2.1.1. T ch c b máy l p k ho ch phát tri n kinh t xã h i và ngân sách t i
Vi t Nam......................................................................................................................................73
2.1.2. H th ng pháp lu t liên quan ñ n công tác l p k ho ch và ngân sách....75
2.1.3. Phân c p trong công tác k ho ch hóa..............................................................80
iii
2.2. Th c tr ng công tác l p k ho ch phát tri n kinh t xã h i và k
ho ch ngu n l c tài chính ñ a phương t i Vi t Nam th i kỳ 2006 2010.....81
2.2.1. Quy trình l p k ho ch phát tri n kinh t xã h i và k ho ch ngu n l c tài
chính ñ a phương...................................................................................................................82
2.2.2. ðánh giá v n i dung KHPT KTXH và k ho ch ngu n l c tài chính....94
2.2.3. ðánh giá v phương pháp l p k ho ch phát tri n kinh t xã h i và k
ho ch ngu n l c tài chính.....................................................................................................117
2.3. ðánh giá các ñi u ki n tác ñ ng ñ n vi c g n k t k ho ch và ngu n
l c tài chính t i ñ a phương..............................................................................121
2.3.1. V tư duy l p KH..................................................................................................121
2.3.2. V môi trư ng th ch .........................................................................................123
2.3.3. Cơ ch ph i h p và chia s thông tin................................................................125
2.3.4. V năng l c ñ i ngũ cán b ................................................................................127
2.4. ðánh giá chung .......................................................................................129
2.4.1. ði u ki n c n cho s g n k t gi a k ho ch và ngu n l c tài chính........129
2.4.2. ði u ki n ñ cho s g n k t gi a KH và ngu n l c tài chính....130
CHƯƠNG 3: ð I M I L P K HO CH PHÁT TRI N KINH T XÃ H I
ð A PHƯƠNG VI T NAM THEO HƯ NG G N K T V I NGU N L C
TÀI CHÍNH ...........................................................................................................134
3.1. Các mô hình l p k ho ch g n k t v i ngu n l c tài chính ñang thí
ñi m t i Vi t Nam và kh năng v n d ng.......................................................134
3.1.1. Mô hình g n k ho ch v i ngu n l c t c p vĩ mô: Mô hình MTEF.....134
3.1.2. Mô hình g n k ho ch v i ngu n l c t c p cơ s : L p k ho ch có s
tham gia…………………………………………………………………………..146
3.2. ð i m i l p k ho ch phát tri n kinh t xã h i ñ a phương g n v i
ngu n l c tài chính ............................................................................................159
3.2.1. Quan ñi m v ñ i m i l p KHPT KTXH ñ a phương………………...159
3.2.2. Nh ng ñ xu t chính trong ñ i m i công tác l p k ho ch phát tri n kinh
t xã h i ñ a phương g n v i ngu n l c tài chính...........................................................161
iv
3.2.3. Các ñi u ki n ti n ñ ñ m b o s thành công c a ñ i m i........................176
3.2.4. L trình ñ i m i công tác l p KHPT KTXH g n v i NLTC………….180
K T LU N ............................................................................................................185
DANH M C CÔNG TRÌNH C A TÁC GI ðà CÔNG B LIÊN QUAN
ð N LU N ÁN .....................................................................................................189
TÀI LI U THAM KH O ....................................................................................190
PH L C...............................................................................................................203
DANH M C B NG, HÌNH V , H P
I. B NG
B ng 1.1: So sánh b n ch t c a k ho ch hóa trong hai cơ ch ................................34
B ng 2.1. ðánh giá chung v ch t lư ng k ho ch ba c p ....................................94
B ng 2.2. Phân lo i các ch tiêu trong KHPT KTXH 5 năm và hàng năm c a m t s
t nh.............................................................................................................................99
B ng 2.3. Cân ñ i ngu n l c ñ u tư th c hi n các m c tiêu phát tri n KTXH t nh
Lai Châu ..................................................................................................................100
B ng 2.4. Tính trùng l p trong các nh n ñ nh gi a các b n KH hàng năm............103
B ng 2.5. So sánh ‘nhu c u’ và ‘kh năng ñáp ng’ v n ðTPT, t nh Ninh Bình
.................................................................................................................................107
B ng 2.6. T ng v n ñ u tư xã h i trên ñ a bàn huy n L c Sơn..............................112
B ng 2.7. Cho ñi m v năng l c và ñi u ki n v t ch t ph c v công tác l p k
ho ch t i Hòa Bình..................................................................................................128
B ng 2.8. Tóm t t các h n ch cơ b n trong vi c g n k t KHPT KTXH ñ a phương
v i ngu n l c tài chính Vi t Nam........................................................................131
B ng 3.1. Tình hình c i cách v l p ngân sách.......................................................136
B ng 3.2. T ng k t nh ng bài h c có th v n d ng t mô hình MTEF và l p KH có
s tham gia c p cơ s vào ñ i m i l p KHPT KTXH ñ a phương g n v i ngu n
l c tài chính.............................................................................................................158
v
II. HÌNH V
Hình 1.1. Các lo i ngu n l c tài chính......................................................................38
Hình 1.2. Mô hình logic "chu i k t qu " trong l p k ho ch chi n lư c..................46
Hình 1.3. Tính hi u qu và tính hi u l c trong th c hi n k ho ch..........................48
Hình 1.4. Khung lý thuy t v l p k ho ch g n v i ngu n l c tài chính..................71
Hình 2.1. T ch c b máy l p k ho ch và ngân sách hi n nay...............................74
Hình 2.2. Quy trình xây d ng k ho ch và ngân sách hàng năm Vi t Nam..........84
Hình 3.1. Minh h a các nguyên lý cơ b n c a MTEF theo chương trình chi tiêu..137
Hình 3.2. Quy trình k thu t l p MTF&EF ............................................................139
Hình 3.3. Mô hình ñ xu t v m i quan h gi a các lo i k ho ch ñ a phương..167
Hình 3.4. Quy trình l p K ho ch Phát tri n Kinh t Xã h i hàng năm ba c p ñ a
phương ñư c ñ xu t...............................................................................................171
III. H P
H p 2.1. K ho ch ngân sách “ch y trư c” KHPT KTXH! .....................................87
H p 2.2. Cách l p KHPT KTXH xã L c Nông, huy n B c Mê, t nh Hà Giang ...92
H p 2.3. M t s n i dung ph n ðánh giá k t qu th c hi n k ho ch trong các
KHPT KTXH 5 năm 2006 2010 c a t nh Lai Châu .................................................95
H p 2.4. Tóm t t n i dung v m c tiêu, nhi m v và gi i pháp trong KHPT KTXH
5 năm c a t nh Lai Châu ...........................................................................................96
H p 2.5. M c tiêu phát tri n KTXH c a huy n L c Sơn, t nh Hòa Bình...............110
H p 2.6. Hi u qu huy ñ ng ngu n l c c a ngư i dân t l p k ho ch có s tham
gia c p xã .............................................................................................................114
H p 2.7. B t h p lý trong d báo các ch tiêu k ho ch .........................................120
H p 3.1. Hi u qu c a vi c g n KH v i ngu n l c trong Chương trình Chia s ...150
vi
DANH M C CÁC T VI T T T
ARD SPS Chương trình h tr ngành Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn (c a
ðan M ch dành cho 5 t nh Lai Châu, ði n Biên, Lào Cai, ð c L c,
ð c Nông)
CPRGS Chi n lư c toàn di n v tăng trư ng và gi m nghèo
CT135 II Chương trình XðGN cho các xã vùng sâu, vùng xa, vùng ñ c bi t khó
khăn c a chính ph , giai ño n II
CTMTQG Chương trình m c tiêu qu c gia
CTDA Chương trình, d án
ðTPT ð u tư phát tri n
HðND H i ñ ng nhân dân
HPRP D án ð i m i phương pháp l p KHPT KTXH t nh Hòa Bình
IPS Chương trình H tr Chương trình 135 dành cho t nh Qu ng Ngãi
KH K ho ch
KH&ðT K ho ch và ð u tư
KHH K ho ch hóa
KHHPT K ho ch hóa phát tri n
KHNS K ho ch ngân sách
KHPT K ho ch phát tri n
KTXH Kinh t xã h i
MTEF K ho ch chi tiêu trung h n
MTFF K ho ch tài chính trung h n
NLTC Ngu n l c tài chính
NN&PTNT Nông nghi p và phát tri n nông thôn
NPM Mô hình qu n lý công m i
NS Ngân sách
NSðP Ngân sách ñ a phương
NSNN Ngân sách nhà nư c
NSTW Ngân sách trung ương
vii
ODA H tr phát tri n chính th c
PFMRP D án c i cách qu n lý tài chính công
QPTðP Qu phát tri n ñ a phương
SFDP D án phát tri n lâm nghi p xã h i Sông ðà
SLGP D án Nâng cao năng l c chính quy n ñ a phương
SPAR CB D án H tr C i cách hành chính t nh Cao B ng
TBCN Tư b n ch nghĩa
TC Tài chính
TCKH Tài chính k ho ch
TPKT Thành ph n kinh t
TDðG Theo dõi ñánh giá
UBND y ban nhân dân
XDCB Xây d ng cơ b n
XHCN Xã h i ch nghĩa
1
L I M ð U
1. S c n thi t nghiên c u ñ tài
K ho ch hóa phát tri n (KHHPT) là m t công c qu n lý. Do ñó, ñâu còn
có ho t ñ ng qu n lý có ý th c thì ñó còn c n s d ng công c k ho ch hóa
(KHH). Cu c tranh lu n v vai trò c a k ho ch (KH) trong n n kinh t th trư ng
v n di n ra c trên lý thuy t và th c ti n. Th c t ñã có nhi u ý ki n cho r ng trong
n n kinh t th trư ng không c n l p KH, do ñó các cơ quan KH s không có vai trò
trong vi c ñi u hành nhà nư c nh m phát tri n kinh t xã h i (KTXH). Tuy nhiên,
ñ n nay có nhi u qu c gia trên th gi i ñã nh n th y l i ích c a KHH ñ i v i s
phát tri n và ñã ch ñ ng xây d ng các k ho ch phát tri n (KHPT).
nư c ta, KHH ñư c xác ñ nh là công c quan tr ng ñ chính ph qu n lý
và ñi u hành n n kinh t ngay t nh ng ngày ñ u giành ñ c l p. Quá trình v n d ng
công c KHH nư c ta ñư c chia làm hai giai ño n trư c và sau năm 1986. Trư c
năm 1986, KHH trong th i kỳ n n kinh t m nh l nh có ñ c trưng n i b t là s can
thi p tr c ti p c a chính ph vào m i ho t ñ ng KTXH thông qua nh ng quy t ñ nh
pháp l nh phát ra t trung ương. Ch tiêu KH do các nhà KH trung ương xây d ng
ñã t o nên m t KH kinh t qu c dân toàn di n và ñ y ñ . Ngu n nhân l c, v t tư
ch y u và tài chính c a qu c gia ñư c phân ph i theo các nhu c u c a KH t ng
th , theo nh ng quy t ñ nh hành chính c a các c p lãnh ñ o. B i v y, m i quan h
gi a các ch tiêu KH ñ t ra và ngu n l c ñ m b o là h t s c ch t ch .
Mô hình KHH theo ki u m nh l nh này r t phù h p v i cách ñi u hành trong
n n kinh t th i chi n. Tuy nhiên, cũng chính xu t phát t cách xây d ng nên KH
trong th i kỳ này mang tính ch t ch quan, duy ý chí, c ng nh c, thi u căn c th c
ti n và cơ s khoa h c, khi n cho KHH không còn là công c qu n lý hi u qu khi
ñ t nư c chuy n sang th i bình. Do ñó, t năm 1986, sau khi chuy n sang xây d ng
n n kinh t th trư ng theo ñ nh hư ng XHCN, v i ñ c trưng khuy n khích phát
tri n m i thành ph n kinh t (TPKT) trên cơ s quy lu t cung – c u, tôn tr ng
2
nguyên t c c nh tranh bình ñ ng, yêu c u ñ t ra là công tác KHH cũng ph i ñư c
chuy n ñ i phù h p, t cơ ch KHH t p trung sang KHH ñ nh hư ng phát tri n.
Yêu c u ñ i m i KHH ñ g n k t ch t ch hơn v i ngu n l c tài chính
(NLTC) càng tr nên c p thi t hơn khi ñ ng trư c m t th c t có v như m t
ngh ch lý. M t m t, chính ph v n ti n hành KHH toàn di n các m t phát tri n
KTXH, nhưng m t khác, chính ph l i ch ki m soát và phân b tr c ti p m t ph n
ngu n l c toàn xã h i, ch y u là NLTC t ngân sách nhà nư c (NSNN) ñ th c
hi n KH này. Ph n ngu n l c l n nh t n m trong khu v c tư nhân, nhưng b n thân
nhà nư c ch có th “g i ý” ho c “tác ñ ng gián ti p” vào s phân b ngu n l c ñó
thông qua cơ ch , chính sách và các quy t ñ nh ñ u tư công c a mình, ch không
th áp ñ t b ng m nh l nh như trư c. Do ñó, câu h i l n ñư c ñ t ra là làm th nào
ñ nhà nư c có th s d ng có hi u qu ngu n l c do mình ki m soát ñ khuy n
khích và d n d t các ngu n l c thu c các TPKT khác hư ng t i m c tiêu KH do
nhà nư c v ch ra.
Hi n nay, Vi t Nam ñang ti n hành nhi u c i cách v th ch t o thu n l i
cho vi c ñ i m i công tác KHH. ðáng k nh t là xu hư ng phân c p và trao quy n
ngày càng m nh m t trung ương xu ng ñ a phương. K t qu c a nh ng n l c
này là vi c phân ñ nh rõ ch c năng, nhi m v gi a các c p chính quy n và gi a các
cơ quan qu n lý nhà nư c trong cùng m t c p chính quy n. ði u này ñ t các c p
chính quy n ñ a phương trư c cơ h i và thách th c l n lao. M t m t, cơ h i là
chính quy n ñ a phương s có nhi u quy n ch ñ ng hơn trong s d ng các công c
qu n lý nhà nư c, trong ñó có công c KHH, ñ qu n lý m i m t ñ i s ng KTXH
trên ñ a bàn. Nh v y, ñ a phương nào càng năng ñ ng và có môi trư ng th ch
càng t t thì càng có ñi u ki n ñ thu hút ñ u tư và ñ y nhanh t c ñ phát tri n. M t
khác, tính c nh tranh gi a các c p ñ a phương s ngày càng l n, ñòi h i trách nhi m
c a lãnh ñ o ñ a phương v i s nghi p nâng cao ñ i s ng phúc l i dân cư s càng
cao. ð tranh th ñư c cơ h i và gi m thi u thách th c, ñòi h i chính quy n ñ a
phương ph i c i thi n nhanh công tác ñi u hành và qu n lý nhà nư c c a mình.
3
ð i m i KHH ñ a phương, mà trư c h t trong khâu l p KH, chính là m t
n i dung quan tr ng ñáp ng nhu c u b c xúc ñó, nhưng mô hình KHH ñ i m i nào
s ñ m b o s g n k t ch t ch hơn gi a KH và NLTC? Câu h i này ñ t ra v n ñ
c n có m t nghiên c u h th ng và toàn di n v c m t lý thuy t và th c ti n v
công tác l p KH, trên cơ s ñó tìm ra mô hình KHH ñ a phương phù h p v i ñi u
ki n th ch Vi t Nam hi n nay, cũng như t ng bư c ñáp ng ñư c yêu c u chung
c a h i nh p qu c t . Mu n v y, vi c c n làm ñ u tiên là xem xét các nghiên c u
trư c ñây v các v n ñ liên quan ñ n công tác KHH nh m t ng k t nh ng k t qu
mà các nghiên c u ñã ñ t ñư c, trên cơ s ñó k th a và phát tri n ñ ñ xu t
phương hư ng ñ i m i công tác KHH ñ a phương theo hư ng g n k t ch t ch v i
các NLTC.
2. T ng quan nghiên c u
Có r t nhi u công trình nghiên c u trong và ngoài nư c v công tác KHH
g n v i NLTC trong các b i c nh th ch và xu t phát t các góc nhìn khác nhau.
Các nghiên c u này t p trung vào làm rõ quá trình hoàn thi n công c l p KH trong
khu v c công trong n n kinh t th trư ng và kinh nghi m tri n khai mô hình g n
k t KH v i NLTC trên th gi i.
2.1. Các nghiên c u v KHH trong khu v c công
ð u tiên ph i k ñ n các nghiên c u v KHH trong khu v c công xoay
quanh vi c ñưa ra các quan ñi m khác nhau v KHH, quá trình v n d ng công c
này t khu v c tư nhân sang khu v c công và nh ng tính ch t c n có ñ ñ m b o
công c KHH ñư c s d ng m t cách hi u qu nh t trong khu v c công.
Trong “A Concept of Corporate Planning” (1970) [80] c a R. Ackoff, tác gi
ñã ñưa ra m t cách hi u khái quát, coi KHH là “quá trình thi t k tương lai ñáng có
và nh ng cách th c hi u qu ñ ñ t ñư c nó” hay trong nghiên c u c a mình “Why
Planning Vs. Markets Is An Oxymoron: Asking The Right Question ” (2005) [81], R.
Alexandre có m t cách hi u v KHH h p hơn, coi “KHH là m t ho t ñ ng xã h i,
4
có t ch c m t cách ch t ch ñ xây d ng và quy t ñ nh nh ng chi n lư c hành
ñ ng trong tương lai”. Trong “ Giáo trình KHHPT” (2009) [52], tác gi Ngô Th ng
L i ñã phân bi t rõ gi a KH và KHH. Theo ñó, KHH không ch d ng l i vi c xây
d ng b n KH, mà còn g m nhi u quy trình khác n a, ñó là tri n khai th c hi n và
theo dõi, ñánh giá (TDðG) quá trình th c hi n KH. Tuy còn có ñi m khác bi t
nhưng nhìn chung các tác gi ñ u cho r ng, KHH là quá trình ho ch ñ nh v tương
lai, d ki n và t ch c hành ñ ng nh m t ng bư c ñ t t i vi n c nh tương lai ñó.
Ti p theo, các nghiên c u t p trung vào l ch s phát tri n c a công c KHH
trong n n kinh t nói chung và trong khu v c công nói riêng, thông qua xem xét
vi c s d ng công c KHH tương ng v i nh ng giai ño n theo ñu i các mô hình
qu n lý khu v c công khác nhau. M. Weber trong “ Bureaucracy” (1958) [151] ñã
kh ng ñ nh mô hình qu n lý khu v c công ph bi n nh t trong n a ñ u th k 20 là
mô hình hành chính quan liêu truy n th ng (traditional bureaucracy). Tương ng
v i mô hình qu n lý côn
