Thực trạng, định hướng và giải pháp phát triển ngành dệt may xuất khẩu Việt Nam
Bước sang thế kỉ 21 xu thế quốc tế hoá ngày càng mạnh mẽ, phân công lao động ngày càng sâu sắc, hầu hết các quốc gia đều mở cửa nền kinh tế để tận dụng triệt để hiệu quả lợi thế so sánh của nước mình. Việt Nam đang trong giai đoạn đầu của quá trình thực hiện công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước thì ngành dệt may là một ngành đóng vai trò quan trọng không thể thiếu trong công cuôc xây dựng đất nước đi lên chủ nghĩa xã hội. Bên cạnh vai trò cung cấp hàng hoá cho thị trường trong nước, ngành dệt may hiện nay đã vươn ra các thị trường nước ngoài, ngày càng giữ vị trí quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam. Sản phẩm của ngành hiện nay ngày càng đa dạng phong phú, khả năng cạnh tranh cao trên thị trường, thu được một nguồn ngoại tệ lớn cho đất nước. Với tốc độ tăng trưởng và khả năng mở rộng xuất khẩu của ngành, Đảng và Nhà nước ta đã nhận thấy cần thúc đẩy hơn nữa xuất khẩu dệt may và các mặt hàng khác vì đó là giải pháp tốt nhất cho nền kinh tế của nước ta. Nhà nước đã kịp thời có những quy định nhằm tạo thuận lợi cho sản xuất hàng xuất khẩu, cụ thể là chiến lược phát triển kinh tế theo hướng thị trường mở, chuyển đổi cơ cấu kinh tế và đẩy mạnh công nghiệp hoá-hiện đại hoá đất nước. Chính nhờ những chính sách và những quy định mới đó đã đưa lại cho ngành dệt may những động lực và định hướng phát triển mới. Trong thời gian qua, ngành dệt may Việt Nam tuy chưa hẳn là phát triển mạnh mẽ nhưng cũng đủ để chứng tỏ là một ngành kinh tế mũi nhọn của đất nước. Từ năm 1995 tới nay, sản lượng xuất khẩu cũng như sản lượng sản xuất của ngành không ngừng tăng, đặc biệt đến năm 2003 này ngành dệt may đã đạt thành tựu khá đáng kể, kim ngạch xuất khẩu trong 10 tháng đầu năm đứng đầu trong các mặt hàng xuất khẩu vượt qua cả dầu khí. Với xu hướng phát triển không ngừng của ngành dệt may Việt Nam trong môi trường kinh tế thế giới nhiều biến động thì đây chính là một sự kiện đáng mừng của ngành trong thời gian qua. Trước những thành quả to lớn đáng tự hào đó, tác giả đã chọn đề tài: "Thực trạng, định hướng và giải pháp phát triển ngành dệt may xuất khẩu Việt Nam" với mục đích phân tích thực trạng của ngành dệt may Việt Nam, xu hướng của thị trường dệt may thế giới đánh giá những thuận lơị khó khăn của ngành dệt may trong tình hình hiện nay từ đó đưa ra các biện pháp thích hợp để nâng cao tính cạnh tranh của mặt hàng này.
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Thực trạng, định hướng và giải pháp phát triển ngành dệt may xuất khẩu Việt Nam, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Lêi Më ®Çu
Bíc sang thÕ kØ 21 xu thÕ quèc tÕ ho¸ ngµy cµng m¹nh mÏ, ph©n c«ng lao ®éng ngµy cµng s©u s¾c, hÇu hÕt c¸c quèc gia ®Òu më cöa nÒn kinh tÕ ®Ó tËn dông triÖt ®Ó hiÖu qu¶ lîi thÕ so s¸nh cña níc m×nh.
ViÖt Nam ®ang trong giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc th× ngµnh dÖt may lµ mét ngµnh ®ãng vai trß quan träng kh«ng thÓ thiÕu trong c«ng cu«c x©y dùng ®Êt níc ®i lªn chñ nghÜa x· héi. Bªn c¹nh vai trß cung cÊp hµng ho¸ cho thÞ trêng trong níc, ngµnh dÖt may hiÖn nay ®· v¬n ra c¸c thÞ trêng níc ngoµi, ngµy cµng gi÷ vÞ trÝ quan träng trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. S¶n phÈm cña ngµnh hiÖn nay ngµy cµng ®a d¹ng phong phó, kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao trªn thÞ trêng, thu ®îc mét nguån ngo¹i tÖ lín cho ®Êt níc. Víi tèc ®é t¨ng trëng vµ kh¶ n¨ng më réng xuÊt khÈu cña ngµnh, §¶ng vµ Nhµ níc ta ®· nhËn thÊy cÇn thóc ®Èy h¬n n÷a xuÊt khÈu dÖt may vµ c¸c mÆt hµng kh¸c v× ®ã lµ gi¶i ph¸p tèt nhÊt cho nÒn kinh tÕ cña níc ta. Nhµ níc ®· kÞp thêi cã nh÷ng quy ®Þnh nh»m t¹o thuËn lîi cho s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, cô thÓ lµ chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ theo híng thÞ trêng më, chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ vµ ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. ChÝnh nhê nh÷ng chÝnh s¸ch vµ nh÷ng quy ®Þnh míi ®ã ®· ®a l¹i cho ngµnh dÖt may nh÷ng ®éng lùc vµ ®Þnh híng ph¸t triÓn míi.
Trong thêi gian qua, ngµnh dÖt may ViÖt Nam tuy cha h¼n lµ ph¸t triÓn m¹nh mÏ nhng còng ®ñ ®Ó chøng tá lµ mét ngµnh kinh tÕ mòi nhän cña ®Êt níc. Tõ n¨m 1995 tíi nay, s¶n lîng xuÊt khÈu còng nh s¶n lîng s¶n xuÊt cña ngµnh kh«ng ngõng t¨ng, ®Æc biÖt ®Õn n¨m 2003 nµy ngµnh dÖt may ®· ®¹t thµnh tùu kh¸ ®¸ng kÓ, kim ng¹ch xuÊt khÈu trong 10 th¸ng ®Çu n¨m ®øng ®Çu trong c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu vît qua c¶ dÇu khÝ.
Víi xu híng ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam trong m«i trêng kinh tÕ thÕ giíi nhiÒu biÕn ®éng th× ®©y chÝnh lµ mét sù kiÖn ®¸ng mõng cña ngµnh trong thêi gian qua. Tríc nh÷ng thµnh qu¶ to lín ®¸ng tù hµo ®ã, t¸c gi¶ ®· chän ®Ò tµi: "Thùc tr¹ng, ®Þnh híng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam" víi môc ®Ých ph©n tÝch thùc tr¹ng cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam, xu híng cña thÞ trêng dÖt may thÕ giíi ®¸nh gi¸ nh÷ng thuËn l¬Þ khã kh¨n cña ngµnh dÖt may trong t×nh h×nh hiÖn nay tõ ®ã ®a ra c¸c biÖn ph¸p thÝch hîp ®Ó n©ng cao tÝnh c¹nh tranh cña mÆt hµng nµy.
Kho¸ luËn tèt nghiÖp tËp trung nghiªn cøu thùc tr¹ng n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua, t×nh h×nh tiªu thô hµng dÖt may trªn thÞ trêng thÕ giíi. §ång thêi ph©n tÝch nh÷ng t¸c ®éng cña c¸c chÝnh s¸ch quèc gia vµ m«i trêng quèc tÕ, ®Æt ngµnh dÖt may cña ViÖt Nam trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ kÕt hîp víi ®¸nh gi¸ n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cña mét sè s¶n phÈm dÖt may phæ biÕn cña ViÖt Nam nh hµng dÖt kim, dÖt thoi, hµng may s½n, b«ng…Nh÷ng s¶n phÈm kh¸c cña ngµnh dÖt may nh hµng dÖt kü thuËt...sÏ kh«ng lµ ®èi tîng nghiªn cøu cña luËn v¨n nµy.
Víi ph¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng, so s¸nh, tæng hîp ph©n tÝch, kÕt hîp nh÷ng kÕt qu¶ thèng kª víi sù vËn dông lý luËn lµm s¸ng tá nh÷ng vÉn ®Ò nghiªn cøu. H¬n n÷a, kho¸ luËn tèt nghiÖp cßn vËn dông c¸c quan ®iÓm, ®êng lèi ph¸t triÓn chÝnh s¸ch kinh tÕ cña §¶ng vµ Nhµ níc ®Ó kh¸i qu¸t, hÖ thèng vµ kh¼ng ®Þnh c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu.
Kho¸ luËn tèt nghiÖp gåm ba ch¬ng
Ch¬ng I - "Kh¸i qu¸t vÒ ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam vµ thÞ trêng tiªu thô hµng dÖt may thÕ giíi" kh¸i qu¸t chung vÒ ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam, qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña ngµnh, nh÷ng lîi thÕ mµ ngµnh cã ®îc, vai trß vÞ trÝ ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n. Ph©n tÝch t×nh h×nh nhËp khÈu hµng dÖt may cña mét sè thÞ trêng nhËp khÈu chÝnh nh NhËt, Mü, EU.
Ch¬ng III - "Ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cña ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ViÖt nam" sÏ ph©n tÝch cô thÓ vÒ thùc tr¹ng c¬ së s¶n xuÊt, m¸y mãc thiÕt bÞ, c«ng nghÖ, s¶n lîng, mÆt hµng, h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt hµng dÖt may xuÊt khÈu. Ph©n tÝch thùc tr¹ng xuÊt khÈu cña ngµnh th«ng qua ph©n tÝch ®¸nh gi¸ kim ng¹ch xuÊt khÈu, chñng lo¹i mÆt hµng, vµ thÞ trêng xuÊt khÈu cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam. Tõ ®ã ®¸nh gi¸ n¨ng lùc c¹nh tranh cña ngµnh, thÊy ®îc ®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu, c¬ héi mµ ngµnh cã ®îc vµ nh÷ng th¸ch thøc mµ ngµnh ®ang vµ sÏ ph¶i ®¬ng ®Çu trong hiÖn t¹i vµ trong thêi gian tíi.
Ch¬ng III - "C¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam" qua viÖc ®¸nh gi¸ s¬ bé vÒ xu híng chuyÓn dÞch viÖc s¶n xuÊt hµng dÖt may trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi, nhu cÇu héi nhËp cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam, nh÷ng ®Þnh híng, môc tiªu ph¸t triÓn cña ngµnh trong t¬ng lai sÏ ®a ra nh÷ng gi¶i ph¸p cÇn thiÕt cho ngµnh dÖt may ViÖt Nam ®Ó th¸o gì nh÷ng khã kh¨n tríc m¾t, t¹o m«i trêng thuËn lîi cho s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng dÖt may, khuyÕn khÝch vµ më réng thÞ trêng xuÊt khÈu, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cho ngµnh dÖt may ®Ó ngµnh trë thµnh mét ngµnh c«ng nghiÖp mòi nhän trong giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.
Cuèi cïng em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o trêng ®¹i häc Ngo¹i Th¬ng, nh÷ng ngêi ®· truyÒn ®¹t rÊt nhiÒu kiÕn thøc bæ Ých vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho em suèt qu¸ tr×nh häc tËp t¹i Trêng. §Æc biÖt xin bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c ®Õn ThÇy gi¸o NguyÔn Quang HiÖp, ngêi ®· nhiÖt t×nh híng dÉn, ®éng viªn em hoµn thµnh kho¸ luËn tèt nghiÖp nµy.
Ch¬ng I
Kh¸i qu¸t vÒ ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam
I. Vµi nÐt vÒ ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam
Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña ngµnh
HiÖn nay ngµnh dÖt may trªn thÕ giíi ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu vît bËc ®ã chÝnh lµ thµnh qu¶ ®¸ng tù hµo cña qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn tõ thêi xa xa cña ngµnh nµy trªn thÕ giíi. Mèc lÞch sö ®¸nh dÊu sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña ngµnh dÖt may lµ vµo thÕ kØ 18 khi m¸y dÖt ra ®êi ë níc Anh vµ tõ ®ã søc lao ®éng ®· ®îc thay b»ng m¸y mãc nªn n¨ng suÊt dÖt v¶i t¨ng cha tõng thÊy trong lÞch sö loµi ngêi. Vµ b¾t ®Çu tõ khi cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp diÔn ra th× c¸c thµnh tùu khoa häc kÜ thuËt ®îc chuyÓn giao vµ cã mÆt ë nhiÒu níc trªn thÕ giíi. Kinh tÕ ®êi sèng x· héi ngµy cµng ph¸t triÓn th× nhu cÇu ¨n mÆc kh«ng chØ dõng l¹i ë chç chØ ®Ó phôc vô cho viÖc b¶o vÖ c¬ thÓ, søc khoÎ con ngêi mµ cßn ®Ó lµm ®Ñp thªm cho cuéc sèng.
ë ViÖt Nam, mÆc dï lµ mét níc l¹c hËu, kÐm ph¸t triÓn nhng so víi ngµnh dÖt may trªn thÕ giíi th× còng cã rÊt nhiÒu ®iÓm næi bËt. Tríc ®©y, vµo thêi phong kiÕn khi m¸y mãc, khoa häc kÜ thuËt cha ph¸t triÓn ë níc ta th× ngµnh dÖt may ViÖt Nam ®· h×nh thµnh tõ ¬m t¬, dÖt v¶i víi h×nh thøc ®¬n gi¶n th« s¬ nhng mang ®Çy kÜ thuËt tinh s¶o vµ cã gi¸ trÞ rÊt cao. Sau ®ã ¬m t¬ dÖt v¶i ®· trë thµnh mét nghÒ truyÒn thèng cña ViÖt Nam ®îc truyÒn tõ ®êi nµy qua ®êi kh¸c nhê vµo nh÷ng ®«i bµn tay khÐo lÐo cña ngêi phô n÷ ViÖt Nam. Dï nh÷ng c«ng viÖc ®ã rÊt gi¶n ®¬n nhng chÝnh nh÷ng nghÒ truyÒn thèng nµy ®· t¹o ra mét phong c¸ch rÊt riªng cho ngµnh dÖt may ViÖt Nam ta mµ kh«ng mét níc nµo cã ®îc.
Ngµnh dÖt may xuÊt khÈu cña ViÖt Nam b¾t ®Çu ph¸t triÓn tõ nh÷ng n¨m 1958 ë miÒn B¾c vµ ®Õn n¨m 1970 ë miÒn Nam, nhng m·i tíi n¨m 1975 khi ®Êt níc thèng nhÊt, ngµnh dÖt may míi ®îc æn ®Þnh. Nhµ m¸y ®îc h×nh thµnh ë 3 miÒn: miÒn B¾c, miÒn Trung vµ miÒn Nam. C¸c nhµ m¸y nµy ®· thu hót vµ gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho hµng v¹n lao ®éng. Khi ®Êt níc võa tho¸t khái ¸ch thèng trÞ, ®ang cßn trong t×nh tr¹ng kinh tÕ tr× trÖ kÐm ph¸t triÓn th× c¸c nhµ m¸y cña ngµnh ®ãng mét vai trß rÊt to lín ®èi víi ®Êt níc.
Lóc ®Çu, c¸c nhµ m¸y chØ s¶n xuÊt hµng ho¸ ®Ó phôc vô nhu cÇu trong níc. S¶n lîng s¶n xuÊt ra kh«ng nhiÒu v× lóc ®ã m¸y mãc, thiÕt bÞ cßn l¹c hËu, toµn lµ nh÷ng m¸y cò nhËp tõ c¸c níc x· héi chñ nghÜa, h¬n n÷a tr×nh ®é qu¶n lý còng cßn rÊt h¹n chÕ. Ngay c¶ hµng s¶n xuÊt ®Ó phôc vô cho nhu cÇu trong níc còng kh«ng ®¸p øng ®ñ yªu cÇu vÒ chÊt lîng, mÉu m· cßn nghÌo nµn Ýt ái.
Thêi k× tõ n¨m 1975 ®Õn n¨m 1985 nÒn kinh tÕ níc ta ho¹t ®éng theo c¬ chÕ tËp trung bao cÊp, ®Çu vµo vµ ®Çu ra cña s¶n xuÊt ®îc cung øng theo chØ tiªu cña Nhµ níc, viÖc s¶n xuÊt vµ qu¶n lý theo ngµnh khÐp kÝn vµ híng vµo nhu cÇu tiªu dïng néi ®Þa lµ chÝnh cßn xuÊt khÈu trong giai ®o¹n nµy chØ thùc hiÖn trong khu«n khæ HiÖp ®Þnh vµ NghÞ ®Þnh th cña níc ta kÝ kÕt víi khu vùc §«ng ¢u - Liªn X« tríc ®©y. Do ®ã ngµnh dÖt may ViÖt Nam xuÊt khÈu ®i níc ngoµi chñ yÕu lµ sang thÞ trêng Liªn X« vµ thÞ trêng §«ng ¢u. Tuy nhiªn, hµng xuÊt khÈu chñ yÕu lµ gia c«ng hµng b¶o hé lao ®éng cho hai thÞ trêng nµy víi nguyªn liÖu, thiÕt bÞ do hä cung cÊp. S¶n lîng dÖt may cho tíi n¨m 1980 ®¹t 50 triÖu s¶n phÈm c¸c lo¹i, 80% xuÊt sang Liªn X« cßn l¹i lµ §«ng ¢u vµ khu vùc II.
§Õn cuèi n¨m 1990, khi hÖ thèng c¸c níc x· héi chñ nghÜa bÞ tan r·, níc ta r¬i vµo thÕ hoµn toµn c« lËp so víi nhiÒu níc lín m¹nh kh¸c, thÞ trêng xuÊt khÈu bÞ ¶nh hëng m¹nh mÏ. NÒn kinh tÕ níc ta trë nªn ®×nh trÖ, thÊt nghiÖp t¨ng, nhiÒu xÝ nghiÖp bÞ ®ãng cöa, ngµnh dÖt may còng kh«ng tho¸t khái t×nh tr¹ng nµy.
Cïng thêi gian ®ã §¶ng vµ Nhµ níc ta b¾t ®Çu chÝnh s¸ch ®æi míi nÒn kinh tÕ, chuyÓn ®æi tõ kinh tÕ bao cÊp sang c¬ chÕ qu¶n lý tù h¹ch to¸n kinh doanh x· héi chñ nghÜa. Thêi k× nµy, ngµnh dÖt may gÆp nhiÒu khã kh¨n ph¶i ®èi mÆt víi viÖc: thiÕu vèn, thiÕu c«ng nghÖ, ®Æc biÖt thiÕu ®èi t¸c ®Çu mèi tiªu thô hµng ho¸. Trong nhiÒu n¨m qua ngµnh ®· ph¶i ®a ra nhiÒu chiÕn lîc, biÖn ph¸p ®Ó duy tr× s¶n xuÊt, ®¶m b¶o cung cÊp s¶n phÈm cho thÞ trêng néi ®Þa ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng ®ång thêi tù lo vèn ®æi míi thiÕt bÞ, t¨ng cêng thiÕt bÞ chuyªn dïng, ¸p dông khoa häc kÜ thuËt tiªn tiÕn, hoµn thiÖn dÇn hÖ thèng qu¶n lÝ tæ chøc…
Giai ®o¹n 1990 - 1995 nhê cã chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam. MÆc dï ph¸t triÓn chËm h¬n so víi c¸c níc l¸ng giÒng Ch©u ¸, nhng ngµnh ®· tù ®øng dËy v¬n lªn, ph¸t triÓn mét c¸ch ®Çy Ên tîng. Bíc ®Çu n¨m 1993 kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 350 triÖu USD vµ ®Õn cuèi n¨m 1997 xuÊt khÈu ®¹t 1,35 tû USD. Kh«ng dõng l¹i ë con sè nµy, hµng dÖt may xuÊt khÈu ®· trë thµnh mét trong 10 mÆt hµng xuÊt khÈu mòi nhän cña ViÖt Nam n»m trong chiÕn lîc ph¸t triÓn CNH, H§H cña ®Êt níc trong thêi gian tíi.
N¨m 2002, kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 2,75 tû USD, trong 8 th¸ng ®Çu n¨m 2003 nµy kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t ®îc xÊp xØ 2,597 tû USD vµ dù kiÕn ®Õn cuèi n¨m 2003 kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may sÏ ®¹t ®îc 3,5 tû USD. Víi tèc ®é t¨ng m¹nh cña c«ng nghiÖp dÖt may níc ta hiÖn nay, c¸c chuyªn gia cã thÓ kh¼ng ®Þnh ngµnh dÖt may cã thÓ ®¹t môc tiªu 4,5 - 5 tû USD xuÊt khÈu vµo n¨m 2005 vµ ®Õn n¨m 2010 lµ 8 tû USD. (Nguån: Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam sè 143 - ngµy 2 th¸ng 8 n¨m 2003).
C¸c mÆt hµng dÖt may xuÊt khÈu còng t¬ng ®èi phong phó, ®a d¹ng, mÉu m· dÇn dÇn ®îc c¶i tiÕn ®¸p øng ®îc nhu cÇu cña ngêi tiªu dïng trong vµ ngoµi níc. Bíc ®Çu, ngµnh dÖt may ViÖt Nam ®· cã tªn tuæi trªn mét sè thÞ trêng lín trªn thÕ giíi: EU, MÜ, NhËt…t¹o nguån thu ngo¹i tÖ ®¸ng kÓ cho ®Êt níc.
§Æc biÖt ngµy 23 th¸ng 4 n¨m 2001 Thñ tíng ChÝnh Phñ ®· phª duyÖt chiÕn lîc ph¸t triÓn ngµnh dÖt may ®Õn n¨m 2010 theo Q§ sè 55/2001/Q§-TTg. Víi chiÕn lîc nµy ngµnh dÖt may cã nhiÒu c¬ héi míi ®Ó ph¸t triÓn ®ã lµ: ChÝnh phñ cã nhiÒu chÝnh s¸ch ®Çu t hç trî, khuyÕn khÝch ph¸t triÓn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nh ®îc hëng u ®·i vÒ tÝn dông ®Çu t, ®îc Ng©n hµng ®Çu t vµ ph¸t triÓn, c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i quèc doanh b¶o l·nh hoÆc cho vay tÝn dông xuÊt khÈu, cho vay ®Çu t më réng s¶n xuÊt kinh doanh víi l·i suÊt u ®·i, ®îc hëng thuÕ thu nhËp u ®·i 25%. HiÖn nay, ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam ®ang tõng bíc ®æi míi ®Ó héi nhËp vµo xu thÕ toµn cÇu ho¸ cña c¶ thÕ giíi.
Lîi thÕ ph¸t triÓn cña ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam
Thùc tÕ cho thÊy trong vµi n¨m gÇn ®©y quÇn ¸o, s¶n phÈm cña ngµnh dÖt may do c¸c c¬ së trong níc s¶n xuÊt, chÊt lîng ngµy cµng ®îc n©ng cao, mÉu m· phong phó ®a d¹ng, tiªu thô víi khèi lîng lín trªn thÞ trêng. NhiÒu ngêi tiªu dïng ®· nhËn xÐt: trong khi chÊt lîng hµng ho¸ kh«ng kÐm hµng ngo¹i th× kiÓu d¸ng vµ mÉu m· l¹i phï hîp h¬n, gi¸ c¶ rÎ h¬n. Nh÷ng thµnh tùu mµ ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ®· ®¹t ®îc trong thêi gian gÇn ®©y chñ yÕu lµ nhê vµo nhiÒu yÕu tè thuËn lîi s½n cã cña ViÖt Nam.
Víi sè d©n trªn 80 triÖu ngêi, tû lÖ n÷ giíi l¹i rÊt lín, ®ã lµ ®éi ngò lao ®éng rÊt phï hîp cho ngµnh dÖt may, mét ngµnh ®ßi hái sù tØ mØ khÐo lÐo, cÇn mÉn. Ngêi d©n ViÖt Nam ®Æc biÖt lµ phô n÷ ViÖt Nam næi tiÕng lµ nh÷ng ngêi siªng n¨ng chuyªn cÇn, th«ng minh, nhanh nhÑn th¸o v¸t, lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ngµnh dÖt may ViÖt Nam. ë ViÖt Nam gi¸ nh©n c«ng thÊp ë møc díi 2,5 USD/giê (thuéc lo¹i thÊp nhÊt trong khu vùc). Chi phÝ ®Çu t thÊp nhê cã s½n nhµ xëng cho thuª víi gi¸ rÎ cña c¸c tæ chøc Nhµ níc vµ tiÕp cËn ®îc nhiÒu chñng lo¹i thiÕt bÞ c¬ b¶n kh«ng ®¾t tiÒn míi còng nh ®· qua sö dông cña mét sè níc th× chi phÝ s¶n xuÊt dÖt may cña ViÖt Nam lµ thÊp 0,08 USD (cfsx/phót) (CFSX: chi phÝ s¶n xuÊt) thÊp h¬n møc b×nh qu©n lµ 0,13 USD b»ng chi phÝ s¶n xuÊt ë Banglades, thÊp h¬n so víi Trung Quèc (0,09 USD ).
B¶ng gi¸ thµnh s¶n xuÊt tÝnh theo c¸c níc
Níc
Chi phÝ s¶n xuÊt (USD)
(kh«ng gåm chi phÝ vËn chuyÓn)
Xu híng
Trung Quèc
0,09
æn ®Þnh
Hång K«ng
0,19
æn ®Þnh
Th¸i Lan
0,16
T¨ng
§µi Loan
0,2
T¨ng m¹nh
Indonesi
0,10
æn ®Þnh
ViÖt Nam
0,08
æn ®Þnh
Trung B×nh
0,13
Nguån: Ph©n tÝch chi phÝ s¶n xuÊt SECO, 2001
Ngµnh dÖt may lµ ngµnh kh«ng ®ßi hái ph¶i cã nhiÒu vèn ®Çu t lín. §Ó cã thÓ x©y dùng chç lµm viÖc cho ngµnh dÖt may th× vèn bá ra kh«ng nhiÒu vµ thu håi vèn còng kh¸ nhanh. §èi víi ViÖt Nam mét quèc gia cßn nhiÒu khã kh¨n vÒ vèn ®Çu t th× ®©y lµ mét ngµnh rÊt thÝch hîp ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ. Còng chÝnh v× thÕ mµ c¸c c¬ së s¶n xuÊt dÖt may xuÊt khÈu ngµy cµng t¨ng vµ ph¸t triÓn m¹nh.
Ngoµi ra, c¸c c«ng ty trong khu vùc ®ãng mét vai trß quan träng trong viÖc cung cÊp c¸c mèi liªn kÕt marketing thiÕt yÕu víi thÞ trêng tiªu thô vµ cung cÊp gÇn nh toµn bé nguyªn liÖu cÇn thiÕt. C¸c ®èi t¸c th¬ng m¹i khu vùc Ch©u ¸ vµ liªn minh Ch©u ¢u (EU) ®· ®em ®Õn cho ViÖt Nam nh÷ng c¬ héi rÊt lín trong viÖc tiÕp cËn thÞ trêng níc ngoµi, ®iÒu nµy ý nghÜa rÊt quan träng ®èi víi ViÖt Nam trong bèi c¶nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ.
Tuy nhiªn, nãi vËy kh«ng ph¶i ngµnh dÖt may cña ViÖt Nam hoµn toµn chØ cã thuËn lîi trªn con ®êng ph¸t triÓn. Trong giai ®o¹n hiÖn nay nÒn kinh tÕ c¸c níc ®ang bÞ gi¶m sót, thÞ trêng bÞ co hÑp l¹i, ngµnh dÖt may bÞ chÞu nhiÒu ¶nh hëng lín cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi. H¬n n÷a, ngµnh dÖt may xuÊt khÈu cña ViÖt Nam hiÖn nay vÉn cßn nhiÒu yÕu kÐm nh vÊn ®Ò vÒ n¨ng lùc s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp cßn nhá bÐ c¶ vÒ quy m« lÉn c«ng suÊt, chÊt lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra cha thËt sù ®em l¹i uy tÝn cho doanh nghiÖp, tr×nh ®é c«ng nghÖ cña ngµnh cßn l¹c hËu so víi c¸c níc trong khu vùc tõ 10 ®Õn 20 n¨m, nguyªn phô liÖu cho s¶n xuÊt cung cÊp kh«ng æn ®Þnh, cã rÊt nhiÒu nguyªn phô liÖu mµ trong níc kh«ng s¶n xuÊt ®îc nªn chñ yÕu dùa vµo nhËp khÈu, v× vËy gi¸ thµnh so víi c¸c níc trong khu vùc cßn cao h¬n rÊt nhiÒu.
Víi nh÷ng yÕu kÐm cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam hiÖn nay ®· lµm gi¶m søc c¹nh tranh cña mÆt hµng nµy trªn thÞ trêng trong khu vùc vµ trªn thÞ trêng quèc tÕ do ®ã ngµnh ®ang nç lùc ®Çu t, ®a ra c¸c biÖn ph¸p nh»m t¨ng cêng søc c¹nh tranh vµ kh¼ng ®Þnh uy tÝn mÆt hµng dÖt may cña ViÖt Nam ë thÞ trêng trong vµ ngoµi níc.
VÞ trÝ vµ vai trß cña xuÊt khÈu dÖt may ®èi víi sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ quèc d©n.
Ngµnh dÖt may ®· t¹o ra s¶n phÈm rÊt quan träng kh«ng thÓ thiÕu ®èi víi cuéc sèng cña mçi ngêi. Trong 10 n¨m qua ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ®· trë thµnh mét ngµnh c«ng nghiÖp mòi nhän trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, cã nh÷ng bíc tiÕn bé vît bËc trong lÜnh vùc xuÊt khÈu víi tèc ®é t¨ng trëng b×nh qu©n lµ 24,8%/n¨m, vît lªn ®øng ë vÞ trÝ thø nhÊt trong c¶ níc vÒ kim ng¹ch xuÊt khÈu, vît c¶ qua ngµnh dÇu khÝ. MÆt hµng dÖt may ®· trë thµnh mét trong 10 mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam trong chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ, gãp phÇn thóc ®Èy nhanh tù do ho¸ th¬ng m¹i. MÆc dï hiÖn nay ngµnh dÖt may ViÖt Nam cßn nhiÒu ®iÓm yÕu kÐm, bÊt cËp nhng còng cã ý nghÜa to lín ®èi víi sù t¨ng trëng kinh tÕ ViÖt Nam trong thêi gian qua. XuÊt khÈu dÖt may t¨ng lªn t¹o ®µ cho c¸c doanh nghiÖp më réng s¶n xuÊt gãp phÇn gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho ®éi ngò lao ®éng d thõa ngµy cµng t¨ng m¹nh cña ViÖt Nam. H¬n 10 n¨m qua ngµnh ®· thu hót h¬n nöa triÖu lao ®éng trong c¶ níc. MÆt kh¸c nhê cã sù t¨ng trëng m¹nh cña xuÊt khÈu nªn ®· ®em l¹i nguån thu ngo¹i tÖ cho ®Êt níc, ®ång thêi gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸.
VÞ trÝ cña ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n
ChØ sè
§¬n vÞ
1995
1999
2000
2001
1.GDP
Tû VN§
228,892
339,942
444,139
474,340
2.CNN
Tû VN§
34,318
70,767
82,992
94,780
3.Ngµnh dÖt may
Tû VN§
3,100
7,700
9,120
10,260
4.TØ lÖ 3/2
%
9,03
10,88
11,0
10,8
5.TØ lÖ 3/1
%
1,4
1,9
2,1
2,1
6. Tæng gi¸ trÞ XK
TriÖu USD
5.449
11.540
14.308
15.810
7.XK dÖt may
TriÖu USD
850
1.747
1.892
1.962
8.Tû lÖ 7/6
%
15,6
15,1
13,2
12,4
Nguån: Theo thèng kª cña HiÖp héi VITAS, n¨m 2001
NÕu nh ngµnh dÖt may vµo n¨m 1995 chØ chiÕm 3,1% trong toµn ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ th× ®Õn n¨m 2001 ®· t¨ng lªn 10,26%, chiÕm 21% trong GDP, gãp phÇn lµm t¨ng GDP cña c¶ níc. XuÊt khÈu mÆt hµng dÖt may ®ãng mét vai trß ®¸ng kÓ vµo sù t¨ng trëng cña kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng ho¸ níc ta trong thêi gian qua. N¨m 1995 xuÊt khÈu dÖt may chØ ®¹t 850 triÖu USD ®Õn n¨m 2001 con sè ®· t¨ng lªn lµ 1,962 tû USD vµ n¨m 2002 ®¹t kim ngach xuÊt khÈu lµ 2,752 tû USD, vît møc kÕ ho¹ch mµ ngµnh ®· ®Æt ra trong n¨m 2002. Qua ®©y ta thÊy xuÊt khÈu mÆt hµng dÖt may cña ViÖt Nam trong thêi gian gÇn ®©y rÊt cã hiÖu qu¶.
II. Kh¸i qu¸t vÒ t×nh h×nh nhËp khÈu, tiªu thô hµng dÖt may trªn thÕ giíi
Dung lîng thÞ trêng thÕ giíi vÒ hµng dÖt may
Trªn thÕ giíi hiÖn nay cã kho¶ng 194 quèc gia s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng dÖt may. Nhu cÇu vÒ hµng dÖt may trªn thÕ giíi kh«ng ph¶i lµ nhá. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y sau cuéc khñng ho¶ng tiÒn tÖ ë khu vùc Ch©u ¸, tõ n¨m 2002 trë ®i, kinh tÕ thÕ giíi ®· håi phôc, nhu cÇu tiªu thô hµng dÖt may còng t¨ng lªn, nhÊt lµ t¹i c¸c níc Ch©u ¸. Bíc sang thÕ kØ míi nµy, ngµnh gia c«ng sîi Ch©u ¸ sÏ ph¸t triÓn trong m«i trêng cã nhiÒu thuËn lîi, ngµnh may mÆc còng ®ãng gãp mét vai trß hÕt søc quan träng trong nÒn kinh tÕ mçi níc trong khu vùc.
T×nh h×nh nhËp khÈu hµng dÖt may trªn thÕ giíi
(§¬n vÞ: TriÖu USD)
N¨m
1990
1995
1999
2000
2001
May
112074
170325
200648
214123
209645
DÖt
131564
148055
142954
149370
138590
Tæng céng
243638
318380
343602
363493
348235
Nguån: Theo thèng kª hµng n¨m cña ASEAN Textile
Nhu cÇu nhËp khÈu hµng dÖt may trªn thÕ giíi ngµy cµng gia t¨ng m¹nh. N¨m 2000 kim ng¹ch nhËp khÈu hµng dÖt may cña thÕ giíi ®· t¨ng lªn 363,493 tû USD trong ®ã mÆt hµng may mÆc t¨ng lªn lµ 214,12 tû USD t¬ng ®¬ng 6,7% so víi n¨m 1999 vµ t¨ng lªn 91% so víi n¨m 1990. §èi víi mÆt hµng dÖt, kim ng¹ch nhËp khÈu lµ 149,370 tû USD t¨ng 4,5% so víi n¨m 1999; vµ t¨ng 13,5% so víi kim ng¹ch nhËp khÈu n¨m 1990. Qua b¶ng ta cã thÓ thÊy, lîng nhËp khÈu vÒ hµng may mÆc t¨ng lªn rÊt lín tõ n¨m 1990 ®Õn n¨m 2000, cßn lîng nhËp khÈu vÒ hµng dÖt th× t¨ng kh«ng ®¸ng kÓ. Tuy nhiªn ®Õn n¨m 2001 th× lîng nhËp khÈu hµng dÖt may bÞ ch÷ng l¹i, tæng kim ng¹ch nhËp khÈu cña thÕ giíi chØ ®¹t 348,235 tû USD gi¶m ®i 4,2% so víi n¨m 2000. Hµng dÖt gi¶m 10,788 tû USD t¬ng ®¬ng 52,25%. Nguyªn nh©n lµ do nhu cÇu cña thÞ trêng thÕ giíi gi¶m m¹nh ®èi víi hµng dÖt, ®ång thêi do nÒn kinh tÕ thÕ giíi gÆp nhiÒu khã kh¨n ®Æc biÖt lµ 2 nÒn kinh tÕ lín nhÊt thÕ giíi lµ Mü vµ N
