Xuất khẩu hàng dệt may của Việt Nam sang thị trường Hoa Kỳ

Lời Mở Đầu Vào thàng 7/2000, Chính phủ hai nước Việt Nam và Hoa Kỳ đã ký kết Hiệp định có tính chất cực kỳ quan trọng trong tién trình bình thường hóa, mở rộng giao lưu thương mại giữa hai quốc gia cũng như đẩy nhanh tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Đây thực sự là bước ngoặt lớn trong chiến lược hướng về xuất khẩu, dần thay thế nhập khẩu để thâm nhập sâu hơn vào thị trường thế giới bởi thị trường Mỹ là một thị trường lớn nhất thế giới, lại là một thị trường mới với Việt Nam trên tất cả các ngành, các lĩnh vực trong đó có dệt may. Vì vậy, vào được thị trường Mỹ chính là chìa khóa để Việt Nam mở ra cánh cửa với thế giới. Dệt may đã từng bước được Châu Âu, Châu Á biết đến với hàng loạt sản phẩm có chất lượng cao, đáp ứng tiêu chuẩn khắt khe của các nước phát triển trên thế giới. Chúng ta rất mạnh ở thị trường EU, Nhật Bản..., thị trường EU luôn đừng đầu về kim ngạch cũng như về số lượng xuất khẩu dệt may của ta, tiếp đến là thị trường Nhật Bản. Nhưng với thị trường Mỹ thì hoạt động xuất khẩu dệt may của Việt Nam mới chỉ ở giai đoạn đầu mặc dù tiềm năng ở thị trường này là rất lớn. Mỗi một thị trường, một ngành hàng đều có những đặc điểm rất riêng của nó. Với dệt may cũng vậy, nhất là khi đây là một ngành rất nhạy cảm với những thay đổi của thị trường, cần phải tìm hiểu thật kỹ các vấn đề có liên quan tới nó. Xuất phát từ những nhận thức trên, em quyết định chọn đề tài: "Xuất khẩu hàng dệt may của Việt Nam sang thị trường Hoa Kỳ". Đề tài nghiên cứu của em được chia thành ba chương: Chương I: Tổng quan về xuât khẩu ngành dệt may của Việt Nam. Chương II: Thực trạng xuất khẩu hàng dệt may của nước ta sang thị trường Hoa Kỳ trong những năm gần đây. Chương III: Giải pháp khắc phục những khó khăn của ngành dệt may xuất khẩu sang thị trường Hoa Kỳ. Em xin chân thành cảm ơn thày giáo: Trần Văn Chu đã giúp đỡ em hoàn thành bài viết này. Chương I Tổng quan xuất khẩu ngành dệt may của Việt Nam. 1. Vị trí, vai trò, tàm quan trọng của ngành xuất khẩu dệt may trong nền kinh tế nước ta: Trong xu thế hội nhập kinh tế quốc tế như hiện nay thì hoạt động xuất khẩu đóng vai trò ngày càng quan trọng đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của mỗi quốc gia. Chính vì vậy nên hiện nay, hầu hết các quốc gia trên thế giới đều chủ trương đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu những mặt hàng có lợi thế so sánh để phát triển nền kinh tế của mình. Chúng ta đã biết, hàng dệt may Việt Nam với những lợi thế và sự cố gắng của mình trong những năm qua đã đạt được tốc độ tăng trưởng khá cao, trở thành mặt hàng xuất khẩu chủ lực và luôn đứng ở vị trí thứ hai sau dầu thô, mang lại một lượng ngoại tệ lớn cho đất nước, chiếm một tỷ trọng khá lớn trong kim ngạch xuất khẩu nước nhà. Công nghiệp dệt may được coi là một trong những ngành công nghiệp mũi nhọn trong chiến lược công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Phát triển công nghiệp dệt may là một trong những mục tiêu ưu tiên hàng đầu trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế ở nước ta vì: Xuất khẩu hàng dệt may sẽ giúp cho chúng ta khai thác một cách có hiệu quả những lợi thế tuyệt đối, tương đối của đất nước, góp phần tăng tích lũy vốn, mở rộng sản xuất, tăng thu nhập cho nền kinh tế. Để công nghiệp hóa đất nước trong một thời gian ngắn đòi hỏi phải có một nguồn vốn rất lớn, bởi vậy nếu không có ngoại tệ thu được từ hoạt động xuất khẩu thì nền sản xuất trong nước sẽ gặp rất nhiều khó khăn (về trang thiết bị, máy móc...). Hay nói cách khác đi, phát triển ngành công nghiệp dệt may xuất khẩu hiện nay có vai trò như đặt viên gạch đầu tiên cho công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, đóng góp đáng kể vào việc cải thiện cán cân ngoại thương của nước ta. Không những vậy, xuất khẩu hàng dệt may còn góp phần không nhỏ để tăng nhanh thu hút đầu tư nước ngoài, bởi các nhà đầu tư nước ngoài thường nhìn vào tình hình xuất khẩu để đánh giá khả năng kinh tế của một nước. Như vậy với đường lối mở cửa và hòa nhập vào nền kinh tế các nước trong khu vực và thế giới, ngành dệt may xuất khẩu nước ta đang giữ một vai trò rất quan trọng và sẽ có những đóng góp hiệu quả cho sự tăng trưởng và phát triển kinh tế của đất nước, xứng đáng là một trong mũi nhọn trong chiến lược phát triển kinh tế xã hội của chúng ta. 2. Lợi thế so sánh hàng dệt may Việt Nam: Nguồn lao động dồi dào và giá nhân công rẻ, có thể nói đây là một lợi thế nổi bật của ngành dệt may Việt Nam. Người lao động Việt Nam có truyền thống cần cù, khéo léo, ham học hỏi và tiếp thu nhanh các kỹ thuật, công nghệ mới. Thêm và đó, một yếu tố quan trọng thu hút đầu tư trong và ngoài nước vào ngành này và nâng cao sức cạnh tranh về giá cả của sản phẩm dệt may Việt Nam là mức lương hiện nay của công nhân Việt Nam vào loại thấp nhất trên thế giới, chỉ khoảng 0,18 USD/h, thấp hơn nhiều nước trong khu vực và thế giới (trong đó Mỹ là 10,33 USD/h). Giá nhân công thấp làm giảm chi phí đầu vào, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp sản xuất hạ thấp được giá thành sản phẩm xuất khẩu. Đây cũng chính là lợi thế giúp các doanh nghiệp Việt Nam giành được hợp đồng gia công, thu hút các nhà đầu tư nước ngoài đầu tư nâng cao trang thiết bị nhà máy, tạo vị thế cạnh tranh về giá đối với một số mặt hàng dệt may so với các đối thủ cạnh tranh khác. Vị trí của Việt Nam cũng thuận lợi cho việc phát triển giao lưu hàng hải quốc tế với các khu vực trên thế giới với bờ biển dài. Lợi thế này giúp các doanh nghiệp Việt Nam giảm chi phí trong vận tải và giao nhận hàng hóa với nước ngoài. Ngoài sự thuận lợi về điều kiện địa lý cho giao lưu buôn bán hàng dệt may, Việt Nam còn có lợi thế về điều kiện tự nhiên cho phát triển cây xơ - nguyên liệu chính phục vụ cho ngành dệt may (đay, tơ tằm, bông...). Đây thực sự là nguồn nguyên liệu vô cùng quí giá, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của tiểu ngành công nghiệp dệt, làm tiền đề vững chắc cho sự phát triển của ngành công nghiệp dệt may. Điều này càng có giá trị hơn khi thị hiếu của thị trường đang ngày càng nghiêng về những loại sản phẩm sử dụng nguyên liệu có nguồn gốc từ thiên nhiên. Chương II Thực trạng xuất khẩu hàng dệt may của nước ta sang thị trường Mỹ trong những năm gần đây: 1. Tình hình xuất khẩu dệt may vào thị trường Mỹ: Từ năm 1992 đến nay, xuất khẩu các sản phẩm dệt may Việt Nam đã thực sự chuyển biến toàn diện và được ghi nhận như một thành tích phát triển kinh tế quan trọng trong thời kỳ đổi mới. Giai đoạn này được khởi đầu từ khi Hiệp định buôn bán dệt may giữa Việt Nam và EU ký ngày 15/12/1992 và có hiệu lực từ ngày 01/01/1993. Sau đó Hiệp định thương mại Việt Nam - Hoa Kỳ chính thức có hiệu lực vào ngày 11/12/2001. Theo Bộ Thương Mại, năm 2002 kim ngạch xuất khẩu sang thị trường Mỹ dự kiến đạt 800 triệu USD, chiếm 30% tỷ trọng giá trị kim ngạch xuất khẩu toàn ngành. Như vậy chỉ sau một thời gian ngắn thực hiện hiệp định Thương mại Việt - Mỹ, kim ngạch xuất khẩu dệt may vào thị trường này đã tăng với tốc độ chóng mặt vượt xa dự đoán của các nhà quản lý. Bảng 1: Xuất khẩu dệt may sang Hoa Kỳ theo thời gian. Đơn vị tính: triệu USD Năm  Tổng XNK dệt may  Tình hình xuất khẩu dệt may vào thị trường Mỹ     KNXK  Tốc độ tăng trưởng  Tỷ trọng   1997  1.349  12  -  0,8%   1998  1.351  26  116%  1,92%   1999  1.747,3  34  30,7%  1,94%   2000  1.892  49,5  45,5%  2,6%   2002  2.710  975  Tăng hơn 22 lần  35,9%   2003  3.600  1.950  100%  54,17%   Theo số liệu trên có thể thấy kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may Việt Nam sang thị trường Mỹ đã tăng lên với tốc độ rất lớn, có thể nói đây là một thị trường hàng dệt may có tiềm năng, là một thị trường tiêu thụ hàng dệt may hết sức khổng lồ. Đây thực sự là điều hấp dẫn ngành công nghiệp dệt may của Việt Nam xuất khẩu các sản phẩm của mình sang thị trường Mỹ. Về cơ cấu mặt hàng xuất khẩu vào thị trường Mỹ, những mặt hàng mà ta xuất nhiều sang Mỹ trong thời gian vừa qua là hàng sơ mi dệt kim, quần, áo jacket, vải tổng hợp... Mặc dù lượng xuất khẩu dệt may của ta vào thị trường Hoa Kỳ tăng khá mạnh trong thời gian qua nhưng chỉ so với nhu cầu của thị trường Hoa Kỳ thì hàng của ta chỉ chiếm tỷ trọng rất nhỏ, chỉ khoảng 0,7% và so với tiểm năng của ta thì vẫn còn chưa xứng, cụ thể ở một số mặt hàng như áo sơ mi, quần áo thể thao... Đối với doanh nghiệp xuất khẩu hàng dệt may Việt Nam, để thâm nhập sâu hơn vào thị trường Mỹ không phải là điều dễ dàng. "Chất lượng, giá cả và giao hàng đúng hẹn là ba yếu tố tối cao của các nhà nhập khẩu Mỹ". Tuy nhiên trong ba tiêu chí trên, giá cả là yếu tố Việt Nam kém khả năng cạnh tranh hơn cả so với các nhà xuất khẩu khác vào thị trường Mỹ. Giá hàng xuất khẩu vào Việt Nam còn cao chủ yếu là do Việt Nam còn phải nhập nhiều nguyên liệu và năng suất lao động còn thấp. Hàng may mặc dệt thoi thường chiếm phần lớn trong giá trị xuất khẩu nhưng tốc độ tăng trưởng giá trị xuất khẩu hàng may mặc dệt kim lại cao hơn. Thị trường Mỹ có nhu cầu rất lớn về hàng dệt kim, nhưng sở dĩ Việt Nam chưa xuất khẩu sang Mỹ được nhiều sản phẩm dệt kim trong những năm qua là do mức chênh lệch thuế rất cao. Mặt khác, do có sự khác biệt trong tiêu chuẩn về sợi dệt và qui trình ráp sản phẩm, người tiêu dùng Mỹ thường ưa thích các sản phẩm áo pull liền tay (không ráp tay) nên yêu cầu khổ vải để sản xuất phải là khổ rộng. Sang năm 2002 tình hình xuất khẩu hàng dệt may của Việt Nam sang Mỹ đã tăng đột biến. Kim ngạch xuất khẩu chiếm 900 triệu USD, tăng trưởng với tốc độ kinh ngạc 1.724% chiếm một tỷ trọng lớn trong tỷ trọng xuất khẩu hàng dệt may Việt Nam. Kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may Việt Nam sang thị trưỡng Mỹ đã vươn lên vị trí dẫn đầu vượt kim ngạch xuất khẩu sang thị trường EU 570 triệu USD và Nhật bản 500 triệu USD. Cơ cấu hàng dệt may xuất khẩu sang Mỹ cũng tăng lên và rất đa dạng. 2. Đánh giá chung tình hình hoạt động xuất khẩu dệt may vào thị trường Mỹ: Như đã trình bày ở trên, đối với hàng dệt may xuất khẩu vào thị trường Mỹ, chúng ta có rất nhiều thuận lợi và cơ hội tốt để phát triển mặt hàng này. Phần lớn các rào cản vào thị trường Mỹ đã được dỡ bỏ đối với hàng dệt may Việt Nam. trong tương lai, hạn chế hạn ngạch đối với Việt nam không bị tăng lên mà con có xu hướng giảm bớt, đây sẽ là một cơ hội vô cũng to lớn cho ngành dệt may Việt Nam. Bên cạnh đó, một cơ hội mới đã mở ra cho ngành dệt may Việt Nam trên thị trường Mỹ khi vào ngày 18/11/2003, Mỹ tuyên bố áp đặt hạn ngạch nhập khẩu đối với hàng dệt may từ Trung Quốc - một đối thủ luôn cạnh tranh gắt gao với hàng dệt may Việt Nam trong thị trường Mỹ. Với quyết định này của Tổng thống Mỹ, hàng dệt may Trung Quốc vào Mỹ trong những năm tới sẽ tăng không quá 7,5% một năm, trong đó mặt hàng váy, áo phụ nữ,... của Trung Quốc sẽ bị thiệt hại nhiều nhất. Đây là cơ hội cho hàng dệt may Việt Nam trên thị trường Mỹ và Việt Nam cần phải nhanh chóng tận dụng bởi vì khả năng Mỹ chỉ có thể áp dụng qui định trên trong khoảng thời gian không lâu do Trung Quốc đã là thành viên của tổ chức thương mại thế giới (WTO). Về cơ chế chính sách, Việt Nam đã có những phương hương phát triển và động lực mới, tác động tích cực đến ngành dệt may:chÝnh s¸ch vÒ khuyÕn khÝch xuÊt khÈu. §Ó khuyÕn khÝch xuÊt khÈu tõ nhiÒu n¨m nay nhµ n­íc kh«ng ®¸nh thuÕ xuÊt khÈu vµo mÆt hµng dÖt may hay nãi c¸ch kh¸c lµ ¸p dông biÓu thuÕ b»ng 0% ®èi víi c¸c mÆt hµng dÖt may. §©y lµ møc thuÕ thÊp nhÊt nh»m t¹o ®iÒu kiªn cho hµng dÖt may xuÊt khÈu ®­îc thuËn lîi.Thø hai, víi chÝnh s¸ch më cöa nÒn kinh tÕ tÝch cùc tham gia quan hÖ ngo¹i giao ®a ph­¬ng hãa chÝnh phñ ViÖt nam ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp dÖt may v­¬n ra chiÕm lÜnh thÞ tr­êng n­íc ngoµi, nhÊt lµ víi Mü. Khi n­íc ta kÝ kÕt hiÖp ®Þnh song ph­¬ng ViÖt_Mü gióp ngµnh dÖt may t¨ng kh¶ n¨ng s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm . HiÖn nay, s¶n phÈm n­íc ta ®· cã mÆt trªn 50 n­íc ®· ®ñ søc c¹nh tranh vÒ chÊt l­îng còng nh­ gi¸ c¶. Về vốn đầu tư và khả năng thu hút đầu tư từ nước ngoài: HiÖn nay cã 165 dù ¸n FDI ®Çu t­ vµo lÜnh vùc dÖt may víi tæng sè vèn ®¹t gÇn 1900 triÖu USD, vèn thùc hiÖn 738 triÖu USD. Trong ®ã cã 71 dù ¸n vÒ dÖt víi sè vèn ®¨ng ký lµ 1.577 triÖu USD,94 dù ¸n dÖt may, vèn ®¨ng ký 269 triÖu USD. §· cã 98 dù ¸n ®i vµo s¶n xuÊt t¹o viÖc lµm cho 4 v¹n lao ®éng víi môc tiªu ®Èy m¹nh ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp mòi nhän. Ch­¬ng III: Gi¶i ph¸p kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n cña ngµnh dÖt may xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Hoa Kú: Gi¶i ph¸p kh¾c phôc c¶n trë vÒ thuÕ quan, hiÖn nay møc thuÕ chung b×nh cña c¸c n­íc ph¸t triÓn ®èi víi hµng dÖt may nhËp khÈu tõ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn lµ 11%, cao h¬n 3 lÇn møc thuÕ ®èi víi c¸c n­íc ph¸t triÓn. Thùc tÕ ®èi víi ViÖt Nam - mét n­íc ch­a ph¶i lµ thµnh viªn cña WTO, møc thuÕ nhËp khÈu hoÆc møa thuÕ thÊp… ChÝnh v× vËy ChÝnh phñ ViÖt Nam nªn cã nh÷ng chÝnh s¸ch t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp may trong n­íc kh¾c phôc ®­îc nh÷ng khã kh¨n vÒ thuÕ quan xuÊt khÈu: - Gi¶m thuÕ nhËp khÈu vÒ nguyªn vËt liÖu vÒ may mÆc - Ph¸t triÓn nguån nguyªn liÖu trong n­íc nh»m n©ng cao tû träng xuÊt khÈu trùc tiÕp, kh«ng qua trung gian ®Ó thu ®­îc l·i xuÊt cao h¬n. Nhµ n­íc cÇn gi¶m thuÕ doanh thu cho c¸c doanh nghiÖp dÖt may trong n­íc t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp tÝch luü ®­îc vèn. ChÝnh phñ ph¶i hÕt løc nç lùc trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸p nh»m ®¹t ®­îc môc tiªu ®Ò ra lµ thµnh viªn chÝnh thøc cña tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi WTO. Khi ®ã s¶n phÈm dÖt may cña ViÖt Nam míi kh«ng bÞ ¸p dông h¹n ng¹ch vµ míi cã c¬ héi ®Ó tiÕp tôc héi nhËp vµ xuÊt khÈu. ChÝnh phñ hç trî c¸c doanh nghiÖp th«ng qua c«ng cô l·i xuÊt. Mét ®iÒu quan träng lµ nhµ n­íc cÇn ph¶i thùc hiÖn tèt chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch xuÊt khÈu nh­ th­ëng h¹n ng¹ch, th­ëng khuyÕn khÝch cho c¸c doanh nghiÖp kh«ng xuÊt khÈu nh­ng cã kh¶ n¨ng t×m vµ giíi thiÖu thÞ tr­êng vµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá tham gia xuÊt khÈu trùc tiÕp. CÇn ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc nhËp khÈu phô liÖu, nguyªn liÖu, nhËp hµng mÉu, nhËp b¶n vÏ ®Ó thùc hiÖn c¸c h¬n ®ång gia c«ng hiÖn nay vÉn cßn r­êm rµ, mÊt nhiÒu thêi gian, g©y khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp. §èi víi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu hµng dÖt may sang thÞ tr­êng Hoa Kú ph¶i ®Ò ra nh÷ng môc tiªu gi¶i ph¸p nh­ gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm , t¨ng chÊt l­îng vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm. Giao hµng ®óng thêi h¹n còng lµ yªu cÇu rÊt quan träng ®èi víi s¶n phÈm dÖt may do yÕu tè thêi vô vµ phï hîp thêi trang lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng quyÕt ®Þnh tÝnh c¹nh tranh cña mÆt hµng nµy. V× vËy c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn chñ ®éng trong kh©u vËn chuyÓn bèc dì hµng ho¸, ph©n bæ c¸c doanh nghiÖp may xuÊt khÈu ®Ó thuËn tiÖn cho viÖc giao hµng xuÊt khÈu KÕt luËn DÖt may lµ mét trong nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp quan träng cña thÕ giíi. §ång thêi, dÖt may cßn lµ ngµnh sö dông nhiÒu lao ®éng hµng n¨m thu hót kho¶ng 30 triÖu nh©n c«ng vµ doanh thu trung b×nh hµng n¨m lµ 290 tû USD.Do ®Æc thï cña ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may lµ sö dông nhiÒu lao ®éng, t¹o nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm nªn nã cã ý nghÜa rÊt quan träng ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn trong ®ã cã ViÖt Nam. ChÝnh v× vËy c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn ph¶i nhanh chãng h¬n n÷a t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó th©m nhËp vµo thÞ tr­êng hµng dÖt may Hoa Kú s©u réng h¬n ®Ó ®­a ngµnh dÖt may cña ViÖt Nam thµnh mét ngµnh c«ng nghiÖp mòi nhän ®øng ®Çu vÒ xuÊt khÈu trong c¸c ngµnh kh¸c. Tµi liÖu tham kh¶o 1. Thêi b¸o kinh tÕ Sµi Gßn 2. Gi¸o tr×nh Tr­êng ®¹i häc qu¶n lý vµ kinh doanh - Hµ Néi + Gi¸o tr×nh Th­¬ng m¹i 1vµ 2, PGS.PTS- TrÇn V¨n Chu biªn so¹n 3. T¹p chÝ dÖt may vµ thêi trang sè 4,5,6,8, n¨m 2001 4. HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt - Mü, VCCI 7/2000 5. "XuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng Mü" - Trung t©m th«ng tin kinh tÕ, VCCI 10/2000 Môc lôc Lêi më ®Çu 1 Ch­¬ng I: Tæng quan xuÊt khÈu ngµnh dÖt may cña ViÖt Nam 2 1. Vi trÝ, vai trß, tÇm quan träng cña ngµnh xuÊt khÈu dÖt may trong nÒn kinh tÕ n­íc ta 2 2. Lîi thÕ so s¸nh hµng dÖt may ViÖt Nam 3 Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng xuÊt khÈu hµng dÖt may cña n­íc ta sang thÞ tr­êng Mü trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y 4 1. T×nh h×nh xuÊt khÈu dÖt may vµo thÞ tr­êng Mü 4 2. §¸nh gi¸ chung t×nh h×nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu dÖt may vµo thÞ tr­êng Mü 6 KÕt luËn 9