Đề tài Định hướng xây dựng luật chứng khoán trong mối quan hệ với các lĩnh vực pháp luật khác

môc lôc danh môc c¸c tõ viÕt t¾t................................................................................ phÇn më ®Çu....................................................................................................... ....... Ch−¬ng i: luËt chøng kho¸n trong mèi quan hÖ víi c¸c lÜnh vùc ph¸p luËt kh¸c 1. VÞ trÝ, vai trß cña LuËt Chøng kho¸n trong hÖ thèng ph¸p luËt ViÖt Nam .......................................................................................... ...... 1.1 Kh¸i qu¸t vÒ LuËt Chøng kho¸n .................................................... ...... 1.2 VÞ trÝ cña LuËt Chøng kho¸n trong hÖ thèng ph¸p luËt ViÖt Nam.......... ......................................................................................... ...... 1.3 Vai trß cña LuËt Chøng kho¸n........................................................ ...... 2. LuËt Chøng kho¸n trong mèi quan hÖ víi c¸c lÜnh vùc ph¸p luËt kh¸c......................................................................................................... 2.1 Nh÷ng ®Æc tr−ng cña LuËt Chøng kho¸n....................................... ...... 2.1.1 §èi t−îng ®iÒu chØnh ...................................................................... ...... 2.1.2 Chñ thÓ ........................................................................................... ...... 2.1.3 Ph−¬ng ph¸p ®iÒu chØnh................................................................. ...... 2.1.4 Nguån cña LuËt Chøng kho¸n ...................................................... ...... 2.2 Mèi quan hÖ gi÷a LuËt Chøng kho¸n vµ c¸c lÜnh vùc ph¸p luËt cã liªn quan ........................................................................................... ...... 3. LuËt Chøng kho¸n trong ®Þnh h−íng ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn thÞ tr−êng chøng kho¸n - Kinh nghiÖm quèc tÕ vµ tr−êng hîp cña ViÖt Nam................................................................................................... ...... 3.1 Kinh nghiÖm quèc tÕ ........................................................................ ...... 3.1.1 Kinh nghiÖm x©y dùng LuËt Chøng kho¸n cña NhËt B¶n.............. ...... 3.1.2 Kinh nghiÖm x©y dùng LuËt Chøng kho¸n Hµn Quèc ................... ...... 3.1.3 X©y dùng LuËt chøng kho¸n t¹i Trung Quèc......................................... 3.1.4 Kinh nghiÖm x©y dùng LuËt chøng kho¸n t¹i Th¸i Lan........................ 3.1.5 NhËn xÐt chung qua nghiªn cøu kinh nghiÖm x©y dùng LuËt chøng kho¸n cña mét sè n−íc .................................................................................. 3.2 Tr−êng hîp cña ViÖt Nam .............................................................. ...... ch−¬ng ii. thùc tr¹ng mèi quan hÖ gi÷a ph¸p luËt vÒ chøng kho¸n vµ c¸c lÜnh vùc ph¸p luËt kh¸c - nh÷ng 4 5 7 7 9 11 13 13 14 14 17 17 17 21 21 21 24 27 34 37 38 1 kho¸n vµ c¸c lÜnh vùc ph¸p luËt kh¸c - nh÷ng bÊt cËp vµ xung ®ét 1. Ph¸p luËt vÒ Chøng kho¸n vµ ph¸p luËt Kinh tÕ........................... ...... 1.1 Ph¸p luËt Chøng kho¸n vµ LuËt Doanh nghiÖp, LuËt Doanh nghiÖp Nhµ n−íc, NghÞ ®Þnh sè 187/2004/N§-CP vÒ chuyÓn doanh nghiÖp nhµ n−íc thµnh c«ng ty cæ phÇn, LuËt Ph¸ s¶n............................. ...... 1.1.1 Ph¸p luËt vÒ Chøng kho¸n vµ LuËt Doanh nghiÖp................. ...... 1.1.2 Ph¸p luËt Chøng kho¸n vµ LuËt Doanh nghiÖp nhµ n−íc, NghÞ ®Þnh 187/2004/N§-CP............................................................ ...... 1.1.3 Ph¸p luËt Chøng kho¸n vµ LuËt Ph¸ s¶n ................................. ...... 1.2 Ph¸p luËt Chøng kho¸n vµ LuËt Th−¬ng m¹i............................... ...... 1.3 Ph¸p luËt Chøng kho¸n vµ LuËt tµi chÝnh tiÒn tÖ .......................... ...... 1.3.1 Ph¸p luËt Chøng kho¸n vµ LuËt C¸c tæ chøc tÝn dông ............ ...... 1.3.2 Ph¸p luËt Chøng kho¸n vµ LuËt Kinh doanh b¶o hiÓm........... ...... 1.3.3 Ph¸p luËt Chøng kho¸n vµ LuËt KÕ to¸n, LuËt thuÕ ............... ...... 1.4 Ph¸p luËt Chøng kho¸n vµ LuËt §Çu t− n−íc ngoµi t¹i ViÖt Nam, LuËt KhuyÕn khÝch ®Çu t− trong n−íc............................................ ...... 2. Ph¸p luËt Chøng kho¸n vµ ph¸p luËt d©n sù ................................. ...... 2.1 Chøng kho¸n vµ mét sè néi dung liªn quan kh¸i niÖm tµi s¶n trong ph¸p luËt d©n sù...................................................................................... 2.2 Hîp ®ång göi gi÷ tµi s¶n trong BLDS vµ vÊn ®Ò tËp trung ho¸ vµ phi vËt chÊt ho¸ chøng kho¸n t¹i Trung t©m l−u ký chøng kho¸n....................................................................................................... 2.3 Ph¸p luËt vÒ chøng kho¸n vµ yªu cÇu hoµn thiÖn ®Þnh chÕ ph¸p luËt vÒ hîp ®ång............................................................................................. 2.4 Ph¸p luËt chøng kho¸n vµ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi ph¸p luËt vÒ tè tông d©n sù vµ th−¬ng m¹i................................................................. 3. Ph¸p luËt Chøng kho¸n víi Ph¸p luËt hµnh chÝnh........................ ...... 4. Ph¸p luËt chøng kho¸n vµ Ph¸p luËt h×nh sù................................. ...... Ch−¬ng III: ®Þnh h−íng vµ gi¶i ph¸p x©y dùng luËt chønG kho¸n ®¶m b¶o tÝnh ®ång bé, phï hîp trong hÖ thèng ph¸p luËt viÖt nam 1. Chñ tr−¬ng cña §¶ng vµ Nhµ n−íc vÒ ph¸t triÓn thÞ tr−êng chøng kho¸n vµ hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt vÒ chøng kho¸n ............ ...... 43 43 43 49 51 53 54 54 57 58 60 64 64 65 66 67 70 74 78 2 2. Quan ®iÓm chñ ®¹o ®Þnh h−íng viÖc x©y dùng LuËt Chøng kho¸n............ .................................................................................... ...... 3. C¸c nguyªn t¾c x©y dùng LuËt Chøng kho¸n ®Ó ®¶m b¶o tÝnh ®ång bé, phï hîp trong hÖ thèng ph¸p luËt ViÖt Nam ......................... ...... 3.1 TÝnh toµn diÖn ............................................................................. ...... 3.2 TÝnh ®ång bé ............................................................................... ...... 3.3 TÝnh phï hîp ............................................................................... ...... 4. C¸c gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ x©y dùng LuËt Chøng kho¸n trong mèi quan hÖ víi c¸c lÜnh vùc ph¸p luËt kh¸c....................................... ...... 4.1 X¸c ®Þnh ph¹m vi vµ ®èi t−îng ®iÒu chØnh cña LuËt Chøng kho¸n trong mèi quan hÖ thèng nhÊt víi c¸c lÜnh vùc ph¸p luËt kh¸c .... ...... 4.2 X©y dùng c¸c néi dung c¬ b¶n cña LuËt Chøng kho¸n ®¶m b¶o tÝnh ®ång bé, phï hîp víi c¸c lÜnh vùc ph¸p luËt cã liªn quan ............ ...... 4.2.1 Ho¹t ®éng ph¸t hµnh chøng kho¸n......................................... ...... 4.2.2 C¸c quy ®Þnh vÒ niªm yÕt chøng kho¸n .................................. ...... 4.2.3 Giao dÞch chøng kho¸n ........................................................... ...... 4.2.4 VÒ m« h×nh SGDCK, TTGDCK ............................................... ...... 4.2.5 Ho¹t ®éng ®¨ng ký, l−u ký, thanh to¸n bï trõ chøng kho¸n; ho¹t ®éng c«ng bè th«ng tin............................................................ ...... 4.2.6 C¸c quy ®Þnh vÒ tæ chøc kinh doanh chøng kho¸n ................. ...... 4.2.7 Sù tham gia cña bªn n−íc ngoµi vµo TTTK ViÖt Nam vµ bªn ViÖt Nam ra TTTK n−íc ngoµi ............................................... ...... 4.2.8 Qu¶n lý nhµ n−íc vÒ chøng kho¸n vµ TTTK; vÒ xö lý vi ph¹m trong lÜnh vùc chøng kho¸n vµ TTTK ..................................... ...... 4.3 KiÕn nghÞ söa ®æi, bæ sung c¸c lÜnh vùc ph¸p luËt kh¸c................ ...... 4.3.1 Ph¸p luËt Kinh tÕ ........................................................................... ...... 4.3.2 Ph¸p luËt D©n sù............................................................................ ...... 4.3.3 Ph¸p luËt H×nh sù........................................................................... ...... kÕt luËn............................................................................................................... ....... tµi liÖu tham kh¶o....................................................................................... ....... 80 82 82 82 83 83 83 85 85 88 89 90 92 94 95 97 98 99 102 103 105 106 3 danh môc c¸c tõ viÕt t¾t -ttck: ThÞ tr−êng chøng kho¸n - UBCKNN: Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n−íc - TTGDCK: Trung t©m Giao dÞch Chøng kho¸n - MoF: Bé Tµi chÝnh (Ministry of Finance) - SEC: Uû ban Giao dÞch Chøng kho¸n - SESC: Uû ban Gi¸m s¸t Giao dÞch Chøng kho¸n - KSE: Së Giao dÞch Chøng kho¸n Hµn Quèc - MOFE: Bé Tµi chÝnh vµ Kinh tÕ - FSC: Uû ban Gi¸m s¸t Tµi chÝnh - FSS: Côc Gi¸m s¸t Tµi chÝnh - KOFEX: Së Giao dÞch c¸c Hîp ®ång t−¬ng lai Hµn Quèc - CSRC: Uû ban Gi¸m qu¶n Chøng kho¸n Trung Quèc - NPCSC: Uû ban Th−êng vô Quèc héi - FEC: Uû ban Kinh tÕ vµ Tµi chÝnh cña Quèc héi - CLA: Uû ban c¸c vÊn ®Ò luËt ph¸p cña Quèc héi - SCSSMO: C¬ quan qu¶n lý vµ gi¸m s¸t chøng kho¸n - SET: Së Giao dÞch Chøng kho¸n Th¸i lan 4 phÇn më ®Çu Sù h×nh thµnh thÞ tr−êng chøng kho¸n lµ mét tÊt yÕu cña nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng nh»m huy ®éng cã hiÖu qu¶ nguån vèn trung vµ dµi h¹n cho ®Çu t− ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. Sau mét thêi gian vËn hµnh, thÞ tr−êng chøng kho¸n ViÖt Nam ®· phÇn nµo thÓ hiÖn ®−îc vai trß cña m×nh. §¶ng vµ Nhµ n−íc ta hÕt søc chó träng trong viÖc x©y dùng mét thÞ tr−êng chøng kho¸n phï hîp ®Þnh h−íng ®æi míi vµ ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n−íc. Thùc tÕ ®Þnh h−íng nµy ®· ®−îc kh¼ng ®Þnh trong c¸c V¨n kiÖn §¹i héi VI, VII, VIII vµ tiÕp tôc ®−îc kh¼ng ®Þnh l¹i t¹i NghÞ quyÕt §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX cña §¶ng lµ "thóc ®Èy sù h×nh thµnh, ph¸t triÓn vµ tõng b−íc hoµn thiÖn c¸c lo¹i thÞ tr−êng theo ®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa, ®Æc biÖt quan t©m ®Õn c¸c lo¹i thÞ tr−êng quan träng nh−ng hiÖn ch−a cã hoÆc cßn s¬ khai nh−: thÞ tr−êng lao ®éng, thÞ tr−êng chøng kho¸n.v.v." vµ " T¹o lËp ®ång bé c¸c yÕu tè thÞ tr−êng, ®æi míi vµ n©ng cao hiÖu lùc qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ n−íc. Ph¸t triÓn thÞ tr−êng vèn vµ tiÒn tÖ, nhÊt lµ thÞ tr−êng vèn trung vµ dµi h¹n. Tæ chøc vµ vËn hµnh an toµn, hiÖu qu¶ thÞ tr−êng chøng kho¸n, thÞ tr−êng b¶o hiÓm, tõng b−íc më réng quy m« vµ ph¹m vi ho¹t ®éng kÓ c¶ viÖc thu hót vèn n−íc ngoµi". §Ó thÞ tr−êng ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ vµ ®óng môc tiªu ®· ®Ò ra th× viÖc x©y dùng vµ hoµn thiÖn khung ph¸p lý ®iÒu chØnh ho¹t ®éng cña thÞ tr−êng cã ý nghÜa hÕt søc quan träng. Trong nh÷ng n¨m qua ChÝnh phñ vµ c¸c ban ngµnh liªn quan ®· hÕt søc nç lùc trong viÖc t¹o lËp mét khung ph¸p lý cho ho¹t ®éng cña thÞ tr−êng. Tuy nhiªn, sau h¬n bèn n¨m ®i vµo ho¹t ®éng, hÖ thèng ph¸p luËt ®iÒu chØnh ho¹t ®éng chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n ®· béc lé nhiÒu bÊt cËp cÇn ®−îc ®iÒu chØnh. V¨n b¶n ph¸p lý chuyªn ngµnh ®iÒu chØnh lÜnh vùc chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n hiÖn nay cßn ch−a bao qu¸t, ®Çy ®ñ, hiÖu lùc ph¸p lý thÊp vµ cßn nhiÒu bÊt cËp víi c¸c lÜnh vùc ph¸p luËt kh¸c cã liªn quan nh− LuËt Kinh tÕ, LuËt D©n sù, LuËt H×nh sù, LuËt Hµnh chÝnh.v.v. §iÒu nµy, phÇn nµo ®· lµm c¶n trë sù ph¸t triÓn cña thÞ tr−êng. Yªu cÇu ®Æt ra ®èi víi c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch lµ liÖu khung ph¸p lý thÞ tr−êng chøng kho¸n hiÖn nay cßn v−íng m¾c ë nh÷ng néi dung nµo? CÇn söa 5 ®æi, bæ sung nh÷ng vÊn ®Ò g×? Víi c¸c yÕu tè ®Æc thï cña TTCK cã ph¶i söa ®æi, bæ sung c¶ c¸c lÜnh vùc ph¸p luËt cã liªn quan kh«ng?... Môc tiªu ®Æt ra ®èi víi viÖc x©y dùng khung ph¸p lý cho thÞ tr−êng chøng kho¸n lµ ph¶i "Ban hµnh ®ång bé hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt ®iÒu chØnh ho¹t ®éng thÞ tr−êng chøng kho¸n theo h−íng bao qu¸t, toµn diÖn vµ phï hîp víi thÞ tr−êng..."1, ®ång thêi ph¶i phï hîp víi c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt cã liªn quan trong hÖ thèng ph¸p luËt ViÖt Nam. §Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò nªu trªn, viÖc nghiªn cøu §Ò tµi khoa häc ”§Þnh h−íng x©y dùng LuËt Chøng kho¸n trong mèi quan hÖ víi c¸c lÜnh vùc ph¸p luËt kh¸c" lµ cÇn thiÕt. Th«ng qua sù nghiªn cøu c¸c lÜnh vùc ph¸p luËt cã liªn quan, b»ng viÖc sö dông ph−¬ng ph¸p so s¸nh, ®Ò tµi chØ ra mèi quan hÖ, nh÷ng bÊt cËp vµ xung ®ét cña hÖ thèng ph¸p luËt hiÖn hµnh víi ph¸p luËt vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n. Trªn c¬ së ®ã, ®−a ra nh÷ng kiÕn nghÞ söa ®æi, bæ sung ph¸p luËt vÒ chøng kho¸n còng nh− c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt cã liªn quan nh»m hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt kinh tÕ còng nh− toµn bé hÖ thèng ph¸p luËt ViÖt Nam, ®Æc biÖt lµ nh÷ng gi¶i ph¸p kiÕn nghÞ ®ãng gãp cho c«ng t¸c x©y dùng LuËt Chøng kho¸n. 1 QuyÕt ®Þnh sè 163/2003/Q§-TTg cña Thñ t−íng ChÝnh phñ phª duyÖt ChiÕn l−îc ph¸t triÓn thÞ tr−êng chøng kho¸n ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010 6 Ch−¬ng I LuËt Chøng kho¸n trong mèi quan hÖ víi c¸c lÜnh vùc ph¸p luËt kh¸c 1. VÞ trÝ, vai trß cña LuËt Chøng kho¸n trong hÖ thèng ph¸p luËt ViÖt Nam 1.1 Kh¸i qu¸t vÒ LuËt Chøng kho¸n ë ViÖt Nam, TTCK ®· b¾t ®Çu h×nh thµnh ngay tõ khi LuËt C«ng ty ra ®êi n¨m 1990 cho phÐp c¸c c«ng ty cæ phÇn ®−îc ph¸t hµnh cæ phiÕu cïng víi ch−¬ng tr×nh thÝ ®iÓm cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp nhµ n−íc n¨m 1992. Tuy nhiªn, ho¹t ®éng cña thÞ tr−êng giao dÞch chøng kho¸n cßn diÔn ra mét c¸ch tù ph¸t vµ ch−a cã sù qu¶n lý cña Nhµ n−íc. Nh»m ®−a TTCK ViÖt Nam chÝnh thøc ®i vµo ho¹t ®éng d−íi sù qu¶n lý cña Nhµ n−íc, t¹o ra mét m«i tr−êng kinh doanh vµ ®Çu t− chøng kho¸n an toµn, c«ng khai, hiÖu qu¶ vµ b×nh ®¼ng, ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh sè 48/1998/N§-CP ngµy 11/7/1998 vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n (nay ®· ®−îc thay thÕ b»ng NghÞ ®Þnh sè 144/2003/N§-CP ngµy 28/11/2003 cña ChÝnh phñ) ®Ó ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng, qu¶n lý vµ gi¸m s¸t TTCK. TiÕp sau ®ã nhiÒu v¨n b¶n ph¸p luËt kh¸c vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n ®· ®−îc ban hµnh nh− NghÞ ®Þnh 161/2004/N§-CP vÒ xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh trong lÜnh vùc chøng kho¸n, vµ c¸c v¨n b¶n h−íng dÉn thi hµnh NghÞ ®Þnh 144/CP nh− Quy chÕ vÒ thµnh viªn, giao dÞch, Quy chÕ vÒ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña c«ng ty chøng kho¸n... C¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n nãi trªn ®· b−íc ®Çu t¹o ra mét khu«n khæ ph¸p lý cho thÞ tr−êng chøng kho¸n ViÖt nam ph¸t triÓn trong thêi gian qua. Sau gÇn 4 n¨m kÓ tõ ngµy 20/7/2000, Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n Thµnh phè Hå ChÝ Minh (TTGDCK) chÝnh thøc khai tr−¬ng vµ ®i vµo ho¹t ®éng, TTCK ViÖt Nam ®· ®−îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn víi sù qu¶n lý chÆt chÏ cña Nhµ n−íc. TÝnh ®Õn 17/09/2004 ®· cã 200 lo¹i chøng kho¸n niªm yÕt giao dÞch, bao gåm 24 lo¹i cæ phiÕu, 173 lo¹i tr¸i phiÕu chÝnh phñ, 2 tr¸i phiÕu c«ng ty vµ 1 lo¹i tr¸i phiÕu chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng, ®−a 7 tæng gi¸ trÞ niªm yÕt ®¹t 20,8 tû ®ång (chiÕm 3,44% GDP 2003). Mét hÖ thèng c¸c tæ chøc trung gian tµi chÝnh trªn thÞ tr−êng víi 13 c«ng ty chøng kho¸n, 16 tæ chøc ho¹t ®éng l−u ký cïng víi c«ng ty qu¶n lý quü, ng©n hµng chØ ®Þnh thanh to¸n ®· thùc hiÖn tèt c¸c nghiÖp vô vÒ kinh doanh, dÞch vô chøng kho¸n. Tuy nhiªn tr¶i qua h¬n 4 n¨m ho¹t ®éng, so víi tiÒm n¨ng ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, xu h−íng héi nhËp quèc tÕ th× quy m« cña thÞ tr−êng chøng kho¸n ViÖt nam cßn qu¸ nhá bÐ, ch−a ®¸p øng ®−îc kú väng cña ChÝnh phñ lµ trë thµnh mét kªnh huy ®éng vèn trung vµ dµi h¹n cho nÒn kinh tÕ. DiÔn biÕn cña thÞ tr−êng cßn cã nhiÒu phøc t¹p, c«ng t¸c t¹o hµng cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n, sè l−îng c¸c c«ng ty niªm yÕt trªn thÞ tr−êng cßn h¹n chÕ c¶ vÒ sè l−îng vµ chÊt l−îng. Nguyªn nh©n cña viÖc nµy lµ do c¸c yÕu tè: thÞ tr−êng cßn Ýt c¸c nhµ ®Çu t− cã tæ chøc, chuyªn nghiÖp nªn dÔ bÞ ¶nh h−ëng bëi yÕu tè t©m lý; c¸c doanh nghiÖp cßn tr«ng chê vµo nguån vèn bao cÊp, nguån vèn ng©n hµng, kh«ng muèn bÞ kiÓm to¸n vµ c«ng bè th«ng tin; tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ cßn ch−a g¾n liÒn víi viÖc niªm yÕt cæ phiÕu trªn thÞ tr−êng... Ngoµi ra, mét trong nh÷ng nguyªn nh©n rÊt quan träng cña viÖc thÞ tr−êng ch−a thùc sù ph¸t triÓn ®ã lµ hÖ thèng ph¸p luËt vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng cßn thiÕu ®ång bé, ch−a cã LuËt Chøng kho¸n ®Ó t¹o m«i tr−êng ph¸p lý ®Çy ®ñ, æn ®Þnh ®iÒu chØnh mäi ho¹t ®éng trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ hiÖn nay vµ phï hîp víi ®Þnh h−íng, chiÕn l−îc ph¸t triÓn thÞ tr−êng chøng kho¸n ViÖt Nam. NhËn thøc ®−îc vai trß, tÇm quan träng cña thÞ tr−êng chøng kho¸n trong nÒn kinh tÕ vµ tÝnh cÊp thiÕt cña viÖc x©y dùng LuËt Chøng kho¸n trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, §¶ng vµ ChÝnh Phñ ®· rÊt quan t©m ®Õn viÖc ph¸t triÓn thÞ tr−êng chøng kho¸n vµ x©y dùng LuËt Chøng kho¸n. ViÖc x©y dùng LuËt Chøng kho¸n ®· ®−îc ®−a vµo trong Ch−¬ng tr×nh x©y dùng luËt, ph¸p lÖnh cña Quèc héi nhiÖm kú kho¸ XI (2002-2007) ®−îc Quèc héi th«ng qua t¹i NghÞ quyÕt sè 12/2002/QH11 ngµy 16/12/2002. §Ó xóc tiÕn triÓn khai qu¸ tr×nh x©y dùng luËt, ®Çu n¨m 2004 Bé tr−ëng Bé Tµi chÝnh ®· cã QuyÕt ®Þnh sè 1771/BTC thµnh lËp Ban So¹n th¶o, Tæ Biªn tËp Dù ¸n LuËt Chøng kho¸n víi sù tham gia cña nhiÒu chuyªn gia trong c¸c ngµnh, lÜnh vùc cã liªn quan ®Õn chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n. Theo dù kiÕn, dù th¶o LuËt Chøng kho¸n sÏ ®−îc tr×nh ChÝnh phñ vµo cuèi n¨m 2005, xin ý kiÕn cña Uû ban Th−êng vô Quèc héi vµo 8 kú häp 1 th¸ng 5 n¨m 2006 vµ ®−îc Quèc héi th«ng qua vµo th¸ng 11 n¨m 2006. Trong khoa häc ph¸p lý, sù h×nh thµnh cña mét bé m«n khoa häc, vai trß vµ vÞ trÝ cña nã lµ do nhu cÇu cña cuéc sèng quyÕt ®Þnh. LuËt Chøng kho¸n ®−îc h×nh thµnh lµ do nhu cÇu cña x· héi, cña quèc gia ®èi víi viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn mét lo¹i thÞ tr−êng míi - thÞ tr−êng chøng kho¸n, ®Ó trë thµnh mét kªnh huy ®éng vèn cã hiÖu qña cho ®Çu t− ph¸t triÓn, phôc vô cho môc tiªu ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®Êt n−íc nãi chung. Víi tÝnh c¸ch lµ mét khoa häc, LuËt Chøng kho¸n cã ®èi t−îng nghiªn cøu riªng cña nã. §èi t−îng nghiªn cøu cña LuËt Chøng kho¸n tr−íc tiªn lµ c¸c quan hÖ x· héi mµ c¸c quy ph¹m LuËt Chøng kho¸n t¸c ®éng ®Õn. LuËt Chøng kho¸n nghiªn cøu, ®iÒu chØnh c¸c quan hÖ x· héi ph¸t sinh gi÷a c¸c chñ thÓ tham gia ho¹t ®éng trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n ViÖt Nam, nh÷ng quyÒn vµ nghÜa vô cña c¸c chñ thÓ ph¶i g¸nh v¸c khi tham gia c¸c quan hÖ ®ã. LuËt Chøng kho¸n nghiªn cøu ®iÒu chØnh c¸c quan hÖ x· héi ph¸t sinh tõ c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau cña thÞ tr−êng chøng kho¸n nh−: c¸c quan hÖ x· héi ph¸t sinh tõ ho¹t ®éng ph¸t hµnh, niªm yÕt chøng kho¸n trªn TTCK, c¸c quan hÖ x· héi ph¸t sinh tõ ho¹t ®éng qu¶n lý Nhµ n−íc vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr−êng chøng kho¸n; thanh tra, gi¸m s¸t vµ xö lý vi ph¹m trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n vµ gi¶i quyÕt tranh chÊp ph¸t sinh... Cã thÓ nãi mét c¸ch kh¸i qu¸t, LuËt Chøng kho¸n lµ tæng hîp c¸c quy ph¹m ph¸p luËt, c¸c nguyªn t¾c ph¸p lý ®iÒu chØnh c¸c quan hÖ ph¸t sinh gi÷a c¸c chñ thÓ trong qu¸ tr×nh c¸c chñ thÓ tham gia ho¹t ®éng trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n trªn c¬ së kÕt hîp c¸c ph−¬ng ph¸p ®iÒu chØnh kh¸c nhau nh»m b¶o vÖ thÞ tr−êng ho¹t ®éng hiÖu qu¶, æn ®Þnh, an toµn, c«ng b»ng, c«ng khai, minh b¹ch cña thÞ tr−êng chøng kho¸n. 1.2 VÞ trÝ cña LuËt Chøng kho¸n trong hÖ thèng ph¸p luËt ViÖt Nam LuËt Chøng kho¸n liÖu cã thÓ ®−îc coi lµ mét ngµnh luËt ®éc lËp hay lµ mét lÜnh vùc cña LuËt Kinh tÕ. Theo chóng t«i vÊn ®Ò nµy chØ mang ý nghÜa lý 9 luËn ®èi víi viÖc ph©n ®Þnh c¸c ngµnh luËt, tøc lµ ph©n ®Þnh giíi h¹n ®iÒu chØnh cña c¸c quan hÖ ph¸p luËt theo nh÷ng tiªu chuÈn truyÒn thèng nh− ®èi t−îng ®iÒu chØnh, ph¹m vi ¸p dông vµ ph−¬ng ph¸p ®iÒu chØnh. §èi víi nhiÒu lÜnh vùc hiÖn nay trong ®ã cã LuËt Chøng kho¸n th× viÖc ph©n ®Þnh ranh giíi gi÷a chóng rÊt khã thùc hiÖn bëi gi÷a chóng cã nhiÒu ®iÓm giao thoa, v× vËy viÖc ph©n ®Þnh chóng b»ng c¸c tiªu chÝ ®ã khã cã thÓ thùc hiÖn ®−îc. Trong sù ph¸t triÓn cña nhiÒu ngµnh luËt cã sù t¸ch b¹ch riªng cña mét hay mét sè ®Þnh chÕ. Sù ph¸t triÓn cña c¸c quan hÖ x· héi ®¹t tíi møc mµ viÖc h¹n chÕ chóng trong mét ®Þnh chÕ kh«ng cßn cã thÓ chÊp nhËn ®−îc. Víi LuËt Chøng kho¸n, quan ®iÓm coi LuËt Chøng kho¸n lµ mét bé phËn cña ph¸p luËt kinh tÕ cã h¹t nh©n hîp lý cña nã. Chóng ta ®Òu biÕt lÜnh vùc kinh tÕ