Luận văn Hoàn thiện các điều kiện cần thiết để phát triển thị trường chứng khoán Việt Nam

PhÇn më ®Çu Trong lÞch sö tån t¹i cña bÊt k× mét quèc gia nµo trªn thÕ giíi, viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ lu«n lµ vÊn ®Ò ph¶i quan t©m. Nã còng lµ môc tiªu cña c¸c quèc gia ®Ó t¹o mét nÒn kinh tÕ v÷ng m¹nh, kÐo theo sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ, lµnh m¹nh vÒ v¨n ho¸, x· héi... Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ cña ViÖt Nam, sau khi chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng X· héi chñ nghÜa, viÖc x¸c ®Þnh nh÷ng chÝnh s¸ch ph¸t triÓn cô thÓ lµ vÊn ®Ò rÊt quan träng. Mét lµ, khi ViÖt Nam ®ang ®Èy nhanh, ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc th× viÖc lùa chän mét sè chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ thÝch hîp cµng cÇn thiÕt. Trong bèi c¶nh ®ã sù h×nh thµnh thÞ tr­êng chøng kho¸n ë ViÖt Nam cã ý nghÜa nhiÒu mÆt. Mét trong nh÷ng ý nghÜa tÝch cùc lµ thÞ tr­êng chøng kho¸n sÏ ®Èy nhanh vµ n©ng cao hiÖu qu¶ qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ c¸c Doanh nghiÖp Nhµ n­íc, còng nh­ hç trî cho viÖc thùc hiÖn luËt Doanh nghiÖp míi. Ng­îc l¹i sù chuyÓn ®æi vµ ph¸t triÓn c¸c Doanh nghiÖp sÏ lµ lîi thÕ ®Ó t¹o ra c¸c “hµng ho¸” cho thÞ tr­êng chøng kho¸n (TTCK). Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ®Æc biÖt tõ khi Nhµ n­íc ta cã chñ tr­¬ng t¹o lËp TTCK ë ViÖt Nam. TTCK trë thµnh vÊn ®Ò thêi sù nãng báng, ngµy cµng cã nhiÒu ng­êi quan t©m ®Õn. Nhµ n­íc ta, kÓ c¶ c¸c Doanh nghiÖp ®· vµ ®ang cæ phÇn ho¸, viÖc huy ®éng vèn ®Ó ph¸t triÓn lµ vÊn ®Ò ®­îc quan t©m s©u s¾c. V× thÕ viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn TTCK ë ViÖt Nam lµ thùc sù cÇn thiÕt. Môc ®Ých nghiªn cøu cña ®Ò tµi nµy lµ ®Ó t×m hiÓu nh÷ng kiÕn thøc vÒ TTCK, xem xÐt thùc tr¹ng qu¸ tr×nh ph¸t triÓn TTCK ë ViÖt Nam tõ ®ã ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó ph¸t triÓn TTCK ë n­íc ta. Trong thêi k× ph«i thai cña sù ph¸t triÓn TTCK ViÖt Nam, mÆc dï cã rÊt nhiÒu nhµ nghiªn cøu nghiªn cøu vÒ vÊn ®Ò nµy song TTCK ViÖt Nam ch­a thùc sù ph¸t triÓn nªn viÖc nghiªn cøu lµm ®Ò tµi: “Hoµn thiÖn c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam” sÏ cã nhiÒu sai sãt vµ ch­a ®Çy ®ñ. Em rÊt mong ®­îc sù ®ãng gãp ch©n thµnh ý kiÕn cña c¸c thÇy gi¸o ®Ó luËn v¨n tèt nghiÖp §¹i häc nµy ®­îc hoµn thiÖn h¬n. LuËn v¨n nµy ®­îc chia lµm 3 ch­¬ng: Ch­¬ng I: Tæng quan vÒ thÞ tr­êng chøng kho¸n Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n ë ViÖt Nam Ch­¬ng III: Gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn luËn v¨n nµy em ®· tham kh¶o nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu cña mét sè nhµ nghiªn cøu, mét sè t¹p chÝ, b¸o chÝ…, vµ ®­îc sù h­íng dÉn, gióp ®ì vÒ ý kiÕn còng nh­ vÒ t­ liÖu, tµi liÖu. §Æc biÖt sù thµnh c«ng b­íc ®Çu cña luËn v¨n nµy lµ nhê ®­îc sù chØ dÉn ®ã vµ ®­îc cung cÊp nh÷ng t­ liÖu, tµi liÖu quý b¸u. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n Ts. Hoµng H¶i - ng­êi trùc tiÕp h­íng dÉn - ®· nhiÖt t×nh gióp ®ì em hoµn thiÖn luËn v¨n nµy. Ch­¬ng I Tæng quan vÒ thÞ tr­êng chøng kho¸n I . thÞ tr­êng tµi chÝnh : 1. Kh¸i niÖm thÞ tr­êng tµi chÝnh (TTTC): Kinh tÕ hµng ho¸ vµ thÞ tr­êng lu«n lµ nh÷ng kh¸i niÖm g¾n bã víi nhau. Nh÷ng hµng ho¸ th«ng th­êng ®­îc mua b¸n trao ®æi trªn thÞ tr­êng hµng ho¸ th«ng th­êng, cßn ®­¬ng nhiªn nh÷ng hµng ho¸ ®Æc biÖt - nh÷ng tµi s¶n tµi chÝnh ®­îc mua b¸n, trao ®æi trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh . TTTC lµ n¬i cung vµ cÇu vèn gÆp nhau, n¬i diÔn ra c¸c ho¹t ®éng trao ®æi, mua b¸n quyÒn sö dông c¸c nguån tµi chÝnh th«ng qua c¸c ph­¬ng thøc giao dÞch vµ c¸c c«ng cô tµi chÝnh. T¹i ®©y vèn ®­îc chuyÓn tõ nh÷ng ng­êi hiÖn cã d­ thõa vèn sang nh÷ng ng­êi thiÕu vèn. TTTC nh­ thÞ tr­êng tr¸i kho¸n vµ thÞ tr­êng cæ phiÕu cã thÓ lµ quan träng trong viÖc ®­a vèn tõ nh÷ng ng­êi kh«ng sö dông nã mét c¸ch sinh lîi cho m×nh sang nh÷ng ng­êi cã thÓ sö dông nã mét c¸ch sinh lîi cho m×nh, nhê vËy ®­a ®Õn hiÖu qu¶ h¬n. 2.CÊu tróc TTTC: 2.1. ThÞ tr­êng nî vµ thÞ tr­êng vèn cæ phÇn: 2. 1. 1. ThÞ tr­êng nî: §©y lµ thÞ tr­êng diÔn ra viÖc mua b¸n c¸c c«ng cô nî. Ng­êi n¾m gi÷ c¸c c«ng cô nî sÏ ®­îc nhËn mét kho¶n tiÒn l·i cè ®Þnh do ng­êi vay thanh to¸n theo tho¶ thuËn. Kú h¹n thanh to¸n cña mét c«ng cô nî lµ thêi gian tÝnh tíi ngµy kÕt thóc cña c«ng cô. Mét c«ng cô nî lµ ng¾n h¹n nÕu kú h¹n thanh to¸n cña nã lµ mét n¨m hay Ýt h¬n vµ dµi h¹n nÕu kú h¹n thanh to¸n lµ 10 n¨m hoÆc dµi h¬n. C«ng cô vay nî cã kú h¹n thanh to¸n gi÷a 1 vµ 10 n¨m ®­îc gäi lµ trung h¹n. 2.1. 2. ThÞ tr­êng vèn cæ phÇn: §©y lµ thÞ tr­êng diÔn ra viÖc mua b¸n cæ phiÕu. Cæ phiÕu kh¸c víi c«ng cô nî ë chç ng­êi së h÷u cæ phiÕu chØ nhËn ®­îc tiÒn l·i sau khi c«ng ty ®· thanh to¸n cho chñ nî. Nh÷ng cæ ®«ng n¾m gi÷ cæ phÇn vèn ®­îc h­ëng lîi trùc tiÕp do lîi nhuËn(hoÆc) do gi¸ trÞ tµi s¶n cña c«ng ty t¨ng lªn. Cæ ®«ng th­êng ®­îc thanh to¸n ®Þnh kú(l·i cæ phÇn) vµ nh÷ng cæ phÇn vèn ®ã ®­îc coi lµ nh÷ng chøng kho¸n dµi h¹n v× chóng kh«ng cã ngµy m·n h¹n . 2.2. ThÞ tr­êng cÊp I vµ thÞ tr­êng cÊp II: 2.2.1. ThÞ tr­êng cÊp I: §©y lµ mét thÞ tr­êng tµi chÝnh trong ®ã nh÷ng ph¸t hµnh míi cña mét chøng kho¸n nh­ mét tr¸i kho¸n hoÆc mét cæ phiÕu ®­îc ng­êi vay vèn nh­ mét c«ng ty hay ®¹i lý, chÝnh phñ b¸n cho ng­êi ®Çu tiªn mua nã. ThÞ tr­êng nµy mua b¸n, trao ®æi nh÷ng chøng kho¸n ®ang ph¸t hµnh hay chøng kho¸n míi. 2.2.2. ThÞ tr­êng cÊp II: §©y lµ mét thÞ tr­êng tµi chÝnh trong ®ã nh÷ng chøng kho¸n ®· ®­îc ph¸t hµnh tõ tr­íc(nghÜa lµ ®· qua mua b¸n) cã thÓ ®­îc mua b¸n l¹i. ThÞ tr­êng nµy ®­îc t¹o ra sù dÔ dµng ®Ó b¸n nh÷ng c«ng cô tµi chÝnh vµ x¸c ®Þnh gi¸ cña mçi chøng kho¸n mµ c¸c nhµ ph¸t hµnh b¸n ë thÞ tr­êng cÊp I. 2.3. Së giao dÞch vµ thÞ tr­êng trao tay: ThÞ tr­êng cÊp II cã thÓ ®­îc tæ chøc theo hai c¸ch: Thø nhÊt lµ tæ chøc ra c¸c së giao dÞch, ë ®ã ng­êi mua vµ ng­êi b¸n (hoÆc ®¹i lý, m«i giíi cña hä) gÆp nhau t¹i mét vÞ trÝ trung t©m ®Ó tiÕn hµnh mua b¸n. Thø hai lµ thÞ tr­êng cÊp II cã thÓ lµ tæ chøc ra thµnh mét thÞ tr­êng trao tay, trong ®ã c¸c nhµ bu«n t¹i c¸c ®iÓm kh¸c nhau cã mét danh môc chøng kho¸n theo kiÓu mua b¸n th¼ng cho bÊt kú ai ®Õn víi hä vµ cã ý ®Þnh chÊp nhËn gi¸ cña hä. Do nh÷ng nhµ bu«n b¸n th¼ng cã tiÕp xóc víi nhau qua Computer vµ biÕt c¸c gi¸ mµ ng­êi nµy ®Æt ra cho ng­êi kia. ThÞ tr­êng theo kiÓu nµy cã tÝnh c¹nh tranh cao vµ kh«ng kh¸c nhiÒu so víi thÞ tr­êng víi trung t©m giao dÞch cã tæ chøc nãi trªn. 2.4. ThÞ tr­êng tiÒn tÖ vµ thÞ tr­êng vèn: C¸ch kh¸c nhau ®Ó ph©n lo¹i thÞ tr­êng lµ dùa trªn c¬ së kú h¹n thanh to¸n cña nh÷ng chøng kho¸n ®­îc mua b¸n trªn thÞ tr­êng ®ã. 2. 4. 1. ThÞ tr­êng tiÒn tÖ: §©y lµ mét thÞ tr­êng tµi chÝnh trong ®ã cung vµ cÇu vÒ vèn ng¾n h¹n gÆp nhau. ThÞ tr­êng nµy diÔn ra chñ yÕu th«ng qua c¸c ho¹t ®éng cña hÖ thèng ng©n hµng, vµ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i lµ c¸c chñ thÓ quan träng nhÊt trong viÖc thu hót vµ cung cÊp vèn ng¾n h¹n. 2. 4. 2. ThÞ tr­êng vèn: §©y lµ thÞ tr­êng c¸c kho¶n vèn dµi h¹n cña chÝnh phñ, c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c hé gia ®×nh. ThÞ tr­êng vèn gåm cã thÞ tr­êng vay nî dµi h¹n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n . + Nh×n chung TTTC ®­îc cÊu tróc bëi TTTC dµi h¹n vµ TTTC ng¾n h¹n. C¬ cÊu cña nã ®­îc m« t¶ qua s¬ ®å 1 trang 6: S¬ ®å 1: C¬ cÊu cña ThÞ tr­êng Tµi chÝnh . II. thÞ tr­êng chøng kho¸n: 1. ThÞ tr­êng chøng kho¸n (TTCK): 1. 1. Kh¸i niÖm vµ ®Æc tr­ng cña TTCK: TTCK ra ®êi tõ thÕ kû 15. Qua bao b­íc th¨ng trÇm trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn, ®Õn nay TTCK ®· ph¸t triÓn ë nhiÒu n¬i trªn thÕ giíi . TTCK lµ n¬i diÔn ra c¸c ho¹t ®éng mua b¸n, chuyÓn nh­îng c¸c lo¹i cæ phiÕu, tr¸i phiÕu vµ mét sè giÊy tê kh¸c . Nh­ vËy TTCK chØ lµ n¬i giao dÞch ë ®ã viÖc mua b¸n chøng kho¸n ®­îc th­c hiÖn bëi nh÷ng ng­êi m«i giíi chøng kho¸n. Nh÷ng ng­êi nµy th­êng gäi lµ chuyªn viªn chøng kho¸n . TTCK kh«ng liªn quan tíi gi¸ c¶ c¸c lo¹i chøng kho¸n, gi¸ chøng kho¸n ®­îc h×nh thµnh theo hÖ thèng ®Êu gi¸ hai chiÒu: Nh÷ng ng­êi m«i giíi mua c¹nh tranh lÉn nhau ®Ó ®¹t ®­îc gi¸ thÊp nhÊt vµ nh÷ng ng­êi m«i giíi b¸n còng c¹nh tranh nhau ®Ó ®¹t ®­îc gi¸ cao nhÊt. 1.2. Hµng ho¸ trªn TTCK: Chøng kho¸n lµ mét danh tõ chung ®Ó chØ c¸c lo¹i nh­: tr¸i phiÕu, cæ phiÕu, kú phiÕu. §©y lµ 3 lo¹i hµng ho¸ chñ yÕu trªn TTCK. 1.2.1. Cæ phiÕu: Cæ phiÕu lµ mét giÊy chøng nhËn cÊp cho cæ ®«ng ®Ó chøng nhËn sè cæ phÇn mµ cæ ®«ng ®ã ®· mua ë mét c«ng ty cæ phÇn, chøng thùc vÒ viÖc ®ãng gãp vµo c«ng ty cæ phÇn, ®em l¹i cho ng­êi chñ cña nã quyÒn chiÕm h÷u mét phÇn lîi nhuËn d­íi h×nh thøc l·i cæ phiÕu vµ ®­îc quyÒn tham gia qu¶n lý c«ng ty. Lîi Ých cña ng­êi n¾m gi÷ cæ phiÕu - cæ ®«ng - hoµn toµn phô thuéc vµo kÕt qu¶ kinh doanh cña c«ng ty. 1.2.2. Tr¸i phiÕu: Tr¸i phiÕu lµ lo¹i chøng th­ x¸c nhËn quyÒn lµm chñ mét mãn nî cña chñ së h÷u ®èi víi ®¬n vÞ ph¸t hµnh. Tr¸i phiÕu lµ lo¹i chøng kho¸n cã lîi tøc cè ®Þnh, ®­îc Ên ®Þnh tr­íc gäi lµ l·i suÊt. Tr¸i phiÕu cã hai lo¹i: + Tr¸i phiÕu v« danh. Lµ lo¹i tr¸i phiÕu kh«ng ghi tªn ng­êi chñ tr¸i phiÕu c¶ trªn tr¸i phiÕu vµ trªn sæ ng­êi ph¸t hµnh. ViÖc chuyÓn nh­îng lo¹i tr¸i phiÕu nµy dÔ dµng, kh«ng cÇn thñ tôc ph¸p lý r­êm rµ, bÊt cø ai cã tr¸i phiÕu nµy ®Òu trë thµnh chñ së h÷u vµ cã quyÒn ®­îc thanh to¸n tr¸i phiÕu. + Tr¸i phiÕu ký danh. Lµ lo¹i tr¸i phiÕu trªn ®ã ghi tªn vµ ®Þa chØ ng­ßi chñ së h÷u ®ång thêi tªn vµ ®Þa chØ nµy còng ®­îc ghi vµo sæ cña ng­êi ph¸t hµnh. Lo¹i tr¸i phiÕu nµy khã chuyÓn nh­îng. 1.2.3. Kú phiÕu: Kú phiÕu lµ lo¹i chøng th­ cña ng©n khè ph¸t hµnh ®Ó chÝnh phñ vay tiÒn cña d©n chóng vµ cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i, c¸c doanh nghiÖp… vµ cã thêi h¹n hoµn tr¶ nhÊt ®Þnh, cã thÓ lµ ng¾n h¹n, dµi h¹n. MÖnh gi¸ kú phiÕu tuú theo nhu cÇu tµi chÝnh cña cÊp chÝnh quyÒn ph¸t hµnh ®Þnh ra. 2.C¬ cÊu, môc tiªu, nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña TTCK: 2.1.C¬ cÊu: TTCK chÝnh thøc ®­îc thÓ hiÖn b»ng së Giao dÞch chøng kho¸n (SGDCK). Trong SGDCK cã hai lo¹i thÞ tr­êng cïng tham gia: + ThÞ tr­êng s¬ cÊp. Lµ thÞ tr­êng trong ®ã chøng kho¸n ®­îc ph¸t hµnh ra lÇn ®Çu nh»m môc ®Ých t¹o lËp doanh nghiÖp cæ phÇn, huy ®éng vèn vµ c¸c cÊp chÝnh quyÒn ph¸t hµnh kú phiÕu. + ThÞ tr­êng thø cÊp. §©y lµ thÞ tr­êng mµ ë ®ã c¸c lo¹i chøng kho¸n ®· ph¸t hµnh ®­îc mua ®i b¸n l¹i. T¹i ®©y c¸c nhµ ®Çu t­ cã thÓ b¸n tÊt c¶ chøng kho¸n vµo bÊt cø lóc nµo, h×nh thøc nµy rÊt n¨ng ®éng. Nã thu hót ®­îc sù chó ý cña d©n chóng vµ nã còng lµ n¬i giao dÞch gi÷a nh÷ng ng­êi m«i giíi vµ th©n chñ cña hä. 2.2. Môc tiªu cña thÞ tr­êng chøng kho¸n : Ho¹t ®éng cña TTCK rÊt ®a d¹ng vµ phong phó, TTCK ho¹t ®éng nh»m mét sè môc tiªu sau: + Nh»m thu hót vèn (kÓ c¶ vèn n­íc ngoµi) ®Ó h­íng trùc tiÕp vµo ®Çu t­. + N©ng cao tÝnh nh¹y c¶m vµ n¨ng ®éng cña nÒn kinh tÕ. Nã xö lý nhanh nhÊt mäi th«ng tin kinh tÕ. §­a ra c¸c tÝn hiÖu vµ chØ b¸o chÝnh x¸c vÒ nÒn kinh tÕ. + Gióp ChÝnh phñ huy ®éng vèn ®Ó hç trî thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh kinh tÕ x· héi. Gióp Ng©n hµng trung ­¬ng cã thªm c«ng cô ®Ó thi hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ nh»m môc tiªu chèng l¹m ph¸t vµ æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«. + T¹o ®iÒu kiÖn vµ b¾t buéc c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n nghiªm tóc. 2.3. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng: TTCK ho¹t ®éng theo c¸c nguyªn t¾c sau: + Nguyªn t¾c trung gian mua b¸n CK. TTCK ho¹t ®éng kh«ng ph¶i trùc tiÕp do nh÷ng ng­êi muèn mua hay b¸n chøng kho¸n thùc hiÖn, mµ do c¸c trung gian m«i giíi thùc hiÖn. + Nguyªn t¾c ®Þnh gi¸ cña mua b¸n CK. ViÖc ®Þnh gi¸ nµy hoµn toµn phô thuéc vµo c¸c nhµ m«i giíi. Hä ®Þnh gi¸ mçi lo¹i CK t¹i mét thêi ®iÓm tuú theo sù xÐt ®o¸n cña hä. ViÖc ®Þnh gi¸ ®­îc thùc hiÖn th«ng qua sù th­¬ng l­îng gi÷a nh÷ng ng­êi mua vµ ng­êi b¸n. + Nguyªn t¾c c«ng khai cñaTTCK. TÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng trªn TTCK ®­îc c«ng khai ho¸. Khi kÕt thóc mét cuéc giao dÞch, sè l­îng CK ®­îc mua b¸n vµ gi¸ c¶ ®· thèng nhÊt ®­îc lËp tøc th«ng b¸o ngay nh»m ®¶m b¶o quyÒn lîi cho nh÷ng ng­êi mua b¸n CK. 3. C¸c ®èi t­îng tham gia trªn TTCK: 3.1. Nhµ n­íc: Nh»m ph¸t triÓn ®Êt n­íc mét c¸ch toµn diÖn vÒ tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc: ChÝnh trÞ, Kinh tÕ, V¨n ho¸ x· héi, Quèc phßng v÷ng m¹nh... Nhµ n­íc ph¶i huy ®éng vèn tõ trong d©n c­, do vËy nhµ n­íc ph¸t hµnh c¸c lo¹i CK tµi chÝnh gäi lµ c«ng chøng tr¸i kho¸n hay cßn cã c¸c lo¹i kh¸c: Tr¸i phiÕu, c«ng phiÕu vµ hèi phiÕu. Nhµ n­íc ®­îc ph¸t hµnh hai lo¹i: + CK dµi h¹n gäi lµ niªn kim. + CK ng¾n h¹n gäi lµ c«ng tr¸i. 3.2. C¸c c«ng ty cæ phÇn: §Ó më réng quy m« s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c c«ng ty cæ phÇn ph¸t hµnh CK nh»m thu hót vèn nhµn rçi. Nh÷ng ng­êi mua CK nµy lµ c¸c cæ ®«ng. Cæ ®«ng nhËn ®­îc cæ phÇn cña m×nh qua chøng th­ x¸c nhËn lµ cæ phiÕu. Cæ phiÕu lµ CK mµ c«ng ty cæ phÇn ph¸t hµnh chñ yÕu. Ngoµi ra c¸c c«ng ty cæ phÇn cßn ®­îc vay vèn vµ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu. 3.3. Trung gian m«i giíi CK: §©y lµ c¸c tæ chøc, nh÷ng ng­êi cÇn thiÕt cho giao dÞch CK. C¸c trung t©m giao dÞch CK trong giai ®o¹n ®Çu ch­a ®ßi hái ph¶i giao dÞch liªn tôc c¸c ngµy trong tuÇn, do ®ã nã cÇn quan t©m ®Æc biÖt tíi m«i giíi CK. Cã m«i giíi CK dÇn sÏ h×nh thµnh c¸c chuyªn gia, th­¬ng gia CK khi CK ®­îc mua b¸n trªn thÞ tr­êng. 3.4. Së giao dÞch CK vµ trung t©m giao dÞch CK: §Ó ph¸t triÓn th× cÇn tæ chøc bu«n b¸n vµ kinh doanh CK t¹i c¸c trung t©m giao dÞch CK. Do vËy viÖc h×nh thµnh SGDCK vµ ®¬n gi¶n h¬n lµ c¸c trung t©m giao dÞch CK lµ thËt sù cÇn thiÕt. T¹i ®©y diÔn ra ®ång thêi hai lo¹i thÞ tr­êng: ThÞ tr­êng s¬ cÊp vµ thÞ tr­êng thø cÊp. Trong giai ®o¹n ®Çu chó träng ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn thÞ tr­êng s¬ cÊp ®Ó th«ng qua ®ã thùc hiÖn ph¸t hµnh cæ phiÕu, tr¸i phiÕu... §ång thêi cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp quèc doanh nh»m thu hót vèn nhµn rçi vµo qu¸ tr×nh ®Çu t­, tõng b­íc h×nh thµnh thÞ tr­êng thø cÊp. Tõ ®ã ®Èy nhanh viÖc ph¸t triÓn TTCK. 3.5. Uû ban CK nhµ n­íc: §©y lµ c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc vÒ c¸c lo¹i ho¹t ®éng ph¸t hµnh vµ kinh doanh CK trong ph¹m vi c¶ n­íc. Lµ c¬ quan do chÝnh phñ thµnh lËp vµ nã cã nhiÖm vô x©y dùng c¸c chÝnh s¸ch cña nhµ n­íc vÒ ph¸t triÓn CK vµ TTCK. QuyÕt ®Þnh thµnh lËp c¸c trung t©m giao dÞch CK khu vùc, cÊp vµ thu håi giÊy phÐp hµnh nghÒ m«i giíi CK, chØ ®¹o gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña c¸c SGDCK vµ trung t©m giao dÞch CK. III. vai trß chøc n¨ng cña TTCK: 1. Vai trß cña TTCK: Sù t¹o lËp vµ ph¸t triÓn TTCK cã ý nghÜa rÊt quan träng trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c n­íc. §©y lµ kªnh bæ sung c¸c nguån vèn trung vµ dµi h¹n cho nhµ n­íc vµ c¸c doanh nghiÖp . TTCK cã vai trß chñ yÕu sau: 1.1. T¹o vèn cho nÒn kinh tÕ quèc d©n: TTCK nh­ mét trung t©m thu gom mäi nguån vèn tiÕt kiÖm lín nhá cña tõng hé d©n c­, nh­ mét nam ch©m cùc m¹nh thu hót nguån vèn to lín tõ n­íc ngoµi; thu hót nguån vèn nhµn rçi tõ c¸c doanh nghiÖp, c¸c tæ chøc tµi chÝnh, chÝnh phñ(trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng) t¹o thµnh mét nguån vèn khæng lå tµi trî cho nÒn kinh tÕ, mµ c¸c ph­¬ng thøc kh¸c kh«ng thÓ lµm ®­îc. Nã t¹o ra c¸c c¬ héi cho c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Ó më réng s¶n xuÊt kinh doanh vµ thu ®­îc lîi nhuËn nhiÒu h¬n, ®ång thêi nã gãp phÇn quan träng trong viÖc kÝch thÝch c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n ngµy cµng cã hiÖu qu¶ h¬n b»ng c¸ch võa s¶n xuÊt võa kinh doanh hµng ho¸ võa mua b¸n CK t¹o thªm lîi nhuËn. Nã gióp nhµ n­íc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò thiÕu hôt ng©n s¸ch trªn thÞ tr­êng tr¸i phiÕu, cã thªm vèn ®Ó x©y dùng c¬ së h¹ tÇng. Nã còng trùc tiÕp c¶i thiÖn ®êi sèng cña ng­êi tiªu dïng b»ng c¸ch gióp hä chän thêi ®iÓm cho viÖc mua s¾m cña hä tèt h¬n. 1.2. TTCK t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp sö dông vèn linh ho¹t h¬n, cã hiÖu qu¶ h¬n: TTCK gióp doanh nghiÖp sö dông vèn linh ho¹t vµ tèi ­u. Khi mét doanh nghiÖp cÇn vèn ®Ó më réng quy m« ®Ó s¶n xuÊt th× doanh nghiÖp ®ã cã thÓ ph¸t hµnh c¸c lo¹i CK vµo thÞ tr­êng ®Ó huy ®éng vèn. Ph­¬ng thøc tµi trî vèn nµy cã tªn gäi lµ “vay vèn qua ph¸t hµnh”. Th«ng qua ph­¬ng thøc nµy, doanh nghiÖp vay vèn cña ng­êi cã tiÒn tÝch luü, nh÷ng ng­êi nµy mong muèn ®Çu t­ vèn nhµn rçi cña m×nh vµo c¸c gi¸ trÞ ®éng s¶n. C¸c doanh nghiÖp ph¸t hµnh ra c¸c cæ phiÕu hoÆc tr¸i phiÕu ®Ó ng­êi d©n mua. Khi ph¸t hµnh cæ phiÕu, doanh nghiÖp t¨ng nguån vèn tù cã th«ng qua viÖc t¨ng vèn b»ng gãp tiÒn cæ phÇn. Cßn khi ph¸t hµnh tr¸i phiÕu c¸c doanh nghiÖp t¨ng nguån vèn vay d©n. Ng­îc l¹i, khi c¸c doanh nghiÖp ch­a cã c¬ héi s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c doanh nghiÖp cã thÓ dù tr÷ CK nh­ lµ mét tµi s¶n kinh doanh vµ c¸c CK ®ã ®­îc chuyÓn nh­îng thµnh tiÒn khi cÇn thiÕt th«ng qua TTCK. 1.3. TTCK lµ c«ng cô ®¸nh gi¸ doanh nghiÖp, dù ®o¸n t­¬ng lai: TTCK biÕn ho¸ ngµy cµng phøc t¹p vµ ®a d¹ng, liªn quan mËt thiÕt ®Õn vËn mÖnh cña c¶ mét hay nhiÒu nÒn kinh tÕ quèc d©n m¹nh nhÊt thÕ giíi. Sù h×nh thµnh thÞ gi¸ CK cña mét doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng CK ®· bao hµm sù ®¸nh gi¸ thùc ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp ®ã trong hiÖn t¹i vµ dù ®o¸n trong t­¬ng lai. ThÞ gi¸ cæ phiÕu(cao hay thÊp) biÓu hiÖn møc ®é ®Çu t­ tµi chÝnh, tr¹ng th¸i kinh tÕ cña doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ møc ®é cæ tøc c¸c cæ ®«ng ®­îc h­ëng vµ gi¸ thÆng d­ cña cæ ®«ng thÓ hiÖn kh¶ n¨ng mang l¹i lîi tøc vµ thu nhËp cña doanh nghiÖp cho c¸c cæ ®«ng cña m×nh. TriÓn väng t­¬ng lai cña mçi doanh nghiÖp còng ®­îc thÓ hiÖn mét c¸ch trùc tiÕp trªn thÞ gi¸ cæ phiÕu vµ sù diÔn biÕn qu¸ tr×nh biÕn ®éng trÞ gi¸ cæ phiÕu. Ngoµi c«ng cô ®¸nh gi¸ doanh nghiÖp, TTCK cßn lµ “phong vò biÓu” cña nÒn kinh tÕ. Víi ph­¬ng ph¸p chØ sè ho¸ thÞ gi¸ c¸c lo¹i CK chñ yÕu trong nÒn kinh tÕ vµ viÖc nghiªn cøu ph©n tÝch mét c¸ch khoa häc, cã hÖ thèng chØ sè gi¸ CK trªn c¸c TTCK ë tõng n­íc trong mèi quan hÖ víi thÞ tr­êng thÕ giíi cho phÐp dù ®o¸n tr­íc ®­îc sù biÕn ®éng kinh tÕ, dù ®o¸n ®­îc t­¬ng lai kinh tÕ cña mét hoÆc hµng lo¹t c¸c n­íc trªn thÕ giíi. 2. Chøc n¨ng cñaTTCK: TTCK cho mét sè chøc n¨ng chñ yÕu sau: TTCK ®­îc xem nh­ c¸c cÇu v« h×nh nèi liÒn gi÷a ng­êi thõa vèn vµ ng­êi thiÕu vèn, ®Ó hä gióp ®ì nhau th«ng qua viÖc mua b¸n cæ phiÕu, hay nãi c¸ch kh¸c TTCK sinh ra ®Ó huy ®éng vèn nhµn rçi trong nÒn kinh tÕ, bá vµo ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, gi¶m thÊt nghiÖp, gãp phÇn æn ®Þnh ®êi sèng d©n c­ æn ®Þnh x· héi. TTCK ®ãng vai trß tù ®éng ®iÒu hoµ vèn gi÷a n¬i thõa sang n¬i thiÕu vèn. V× vËy nã gãp phÇn giao l­u vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. Møc ®é ®iÒu hßa nµy phô thuéc vµo quy m« ho¹t ®éng cña tõng TTCK. TTCK ®¶m b¶o th«ng tin chÝnh x¸c kÞp thêi(cho c¸c nhµ ®Çu t­ vµ c¸c nhµ kinh doanh chøng kho¸n) vÒ t×nh h×nh cung cÇu, thÞ gi¸ cña tõng lo¹i CK trªn thÞ tr­êng m×nh vµ trªn c¸c TTCK h÷u quan. TTCK ®¶m b¶o cho c¸c lo¹i chøng kho¸n ®­îc phÐp l­u hµnh cã n¬i mua b¸n thuËn tiÖn theo quy luËt cung cÇu nh­ mäi hµng ho¸ kh¸c. Tuy nhiªn cã ®iÒu kh¸c lµ “ hµng ho¸” ë thÞ tr­êng nµy lµ c¸c cæ phiÕu, tr¸i phiÕu. Gi¸ c¶ cña chóng kh«ng ph¶i do hai bªn trùc tiÕp mua b¸n ë trªn thÞ tr­êng nµy ®Þnh ra nh­ tr­íc ®©y, mµ ngµy nay do sù bïng næ th«ng tin vµ hÖ thèng ®iÖn b¸o hiÖn ®¹i. Cho nªn gi¸ cæ phiÕu, tr¸i phiÕu do nhiÒu thÞ tr­êng h÷u quan, liªn kÕt víi nhau ®Þnh ra. Bëi vËy thÞ gi¸ cña cïng mét lo¹i chøng kho¸n trªn c¸c thÞ tr­êng trong ph¹m vi mét n­íc kh«ng chªnh lÖch nhau nhiÒu. IV. kinh nghiÖm x©y dùng vµ ph¸t triÓn TTCK ë mét sè n­íc trªn thÕ giíi: 1.TTCK ë mét sè n­íc ch©u ¢u(*): 1.1.TTCK Lu©n §«n (Anh): TTCK Lu©n §«n ®­îc thiÕt lËp n¨m 1801. Thùc ra nguån gèc cña thÞ tr­êng nµy cã thÓ ®­îc t×m thÊy sím h¬n ngay tõ 1694, khi Anh Quèc ng©n hµng thµnh lËp. Môc ®Ých cña thÞ tr­êng CK Lu©n §«n lµ t¹o ra mét thÞ tr­êng h÷u hiÖu cho viÖc mua b¸n c¸c CK. ThÞ tr­êng cßn ®ãng mét vai trß quan träng trong viÖc cung cÊp t­ b¶n míi cho kü nghÖ. Nhê vËy cuéc c¸ch m¹ng kü nghÖ xuÊt hiÖn vµ ph¸t triÓn m¹nh ra toµn thÕ giíi. TTCK Lu©n §«n ph¸t hµnh hµng ngµy vµ hµng th¸ng c¸c b¶n thêi gi¸ chÝnh thøc cña 9400 CK. §©y lµ thÞ tr­êng lín nhÊt thÕ giíi vÒ ph­¬ng diÖn CK vµ héi viªn. Nh÷ng chuyÓn dÞch n¨m 1967 lªn tíi 36 tØ Anh kim, trong ®ã 30 tØ do chøng kho¸n cã lîi tøc cè ®Þnh. T­ b¶n trªn thÞ tr­êng CK ®­îc ghi vµo b¶n ®Þnh gi¸ n¨m 1969 v­ît qu¸ 82 tØ trong dã 1/3 lµ tr¸i phiÕu cña chÝnh phñ Anh, tù trÞ l·nh ®Þa vµ cña thuéc ®Þa. ë thÞ tr­êng chøng kho¸n Lu©n §«n cã th­¬ng gia b¸n chøng kho¸n (Jobbers) ng­êi nµy mua chøng kho¸n cã phong trµo b¸n chøng kho¸n vµ b¸n khi ng­êi ta ®ua nhau mua chøng kho¸n. Sù chó ý cña c«ng chóng vµo ®Çu t­ ®­îc ®Æc biÖt ghi nhËn trong nh÷ng n¨m võa qua, nh­ khuynh h­íng më réng