Nhận thức của Hồ Chí Minh về mối quan hệ giữa sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại

A. ĐẶT VẤN ĐỀ Kết hợp sức mạnh sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại là một trong những yếu tố quan trọng đưa cuộc cách mạng Việt Nam đến thắng lợi cuối cùng. Đây cũng chính là một trong những tư tưởng lớn của Hồ Chí Minh . B. NỘI DUNG I) Nhận thức của Hồ Chí Minh về mối quan hệ giữa sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại. 1) Nhận thức của Hồ Chí Minh về sức mạnh dân tộc Sức mạnh dân tộc Việt Nam ở thời đại Hồ Chí Minh là đỉnh cao của chủ nghĩa anh hùng cách mạng. Trong hai cuộc kháng chiến lâu dài chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, Đảng ta, quân đội ta và nhân dân ta đoàn kết một lòng, muôn người như một từ đó huy động tới mức cao nhất sức người, sức của phục vụ cho sự nghiệp cách mạng. Cả nước cùng ra trận với khí thế hào hùng của lịch sử bốn ngàn năm dựng nước, giữ nước trên nền tảng văn hóa nhân nghĩa, trí dũng, với ý chí không có gì quý hơn độc lập tự do. Tất cả mọi giới, mọi tầng lớp, mọi lực lượng từ bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương, dân quân du kích đến gái, trai, già, trẻ, từ nông thôn, thành thị đến miền xuôi, miền ngược đều tham gia giết giặc cứu nước; từ hai bàn tay không của ba mẹ, tầm vông vạt nhọn, cuốc thuổng, giáo mác, chông tre, súng kíp, bom ba càng đến con ong, con rắn cũng trở thành vũ khí tiêu diệt kẻ thù; từ mặt đất nóng bỏng đạn bom cày xới, dưới địa đạo khắc nghiệt trong lòng đất, trên mặt nước đến bầu trời của đất nước ta, đâu đâu cũng là trận địa vùi xác quân thù. Theo Hồ Chí Minh, sức mạnh dân tộc chính là sức mạnh của chủ nghĩa yêu nước, tinh thần đoàn kết, ý chí đấu tranh anh hùng, bất khuất cho độc lập tự do và ý thức tự lực tự cường. Đây chính là đỉnh cao của chủ nghĩa anh hùng cách mạng. Điều này được thể hiện cụ thể như sau: Thứ nhất, truyền thống yêu nước là hạt nhân của truyền thống dân tộc, nó không phải chỉ là một tình cảm tự nhiên bẩm sinh mà được hình thành và phát triển trong quá trình dựng nước và giữ nước. Với dân tộc Việt Nam , lòng yêu nước trở thành sức mạnh và chủ nghĩa yêu nước Việt Nam, một thứ đạo lí, một lẽ sống cho mọi người dân, cũng trở thành tiêu chí cao nhất để đánh giá một con người. Hồ Chí Minh đã nâng lòng yêu nước trở thành lòng yêu nước xã hội chủ nghĩa; yêu nước gắn liền với đấu tranh cho thắng lợi của chủ nghĩa xã hội. Lòng yêu nước xã hội chủ nghĩa là sự kết hợp nhuần nhuyễn của việc yêu quý độc lập dân tộc, tự do dân chủ và chủ nghĩa xã hội. Do đó, lòng yêu nước xã hội chủ nghĩa đã trở thành sức mạnh to lớn của dân tộc ta. Thứ hai, sức mạnh của dân tộc còn được thể hiện ở tinh thần độc lập, tự chủ, tự lực tựu cường. Bằng chứng là nó làm cho dân tộc Việt Nam không bị đồng hóa trong 1000 năm Bắc thuộc, không bị diệt vong dưới ách thống trị của thực dân phương Tây. Thứ ba, tinh thần, ý chí độc lập tự chủ, tự cường và lòng yêu nước sở dĩ phát huy được sức mạnh to lớn của nó vì đã kết liền nhân dân thành một khối vững chắc không tách rời, không gì lay chuyển được. Đó là đoàn kết dân tộc, đoàn kết toàn dân, Tổng hợp các điều trên, Hồ Chí Minh làm nổi bật sức mạnh của con người Việt Nam. Đó là sức mạnh của thể lực và trí tuệ, sức mạnh của bề dày lịch sử và hiện tại, sức mạnh của sự thông minh và lòng dũng cảm. Đó là sức mạnh dân tộc. Nhận thức của Hồ Chí Minh về sức mạnh thời đại. Thời đại ngày nay là thời đại quá độ lên chủ nghĩa xã hội trên phạm vi toàn thế giới, mở đầu là thắng lợi của cuộc cách mạng tháng mười Nga vĩ đại. Hồ Chí Minh nhận thức về sức mạnh thời đại vì tính tất yếu của việc kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại. Nhận thức của Hồ Chí Minh về sức mạnh thời đại được hình thành từng bước từ cảm tính đến lí tính với mục tiêu giải phóng dân tộc, phát triển đất nước trong dòng thác chung của thời đại. Sức mạnh thời thể hiện ở những điểm sau: Thứ nhất, sức mạnh của nhân dân các nước thuộc địa trong phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc, sức mạnh này được nhân lên nhiều lần vì nó gắn liền với cuộc cách mạng vô sản trên toàn thế giới trong thời đại mới. Thứ hai, sức mạnh của giai cấp vô sản và cách mạng vô sản. Hồ Chí Minh “muốn cứu nước và giải phóng dân tộc không có con đường nào khác ngoài con đường cách mạng vô sản”. Thứ ba, lí luận và phương pháp luận của chủ nghĩa Mác-Lenin. inh nghiệm của cách mạng tháng mười Nga. Thứ tư, sự phát triển của lực lượng sản xuất, của cách mạng khoa học kĩ thuật-một động lực phát triển xã hội. 3) Tính tất yếu của việc kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại. Về mặt lí luận Lịch sử phát triển của nhân loại chỉ ra rằng quá trình phát triển của mình, các cộng đồng, các nhóm, các dân tộc có cùng lợi ích bao giờ cũng có có sự kết hợp lại với nhau. Sự kết hợp này ngày càng tăng. Chủ nghĩa Mác-Lenin chỉ rõ, cách mạng muốn thắng lợi phải biết kết hợp các yếu tố khách quan và chủ quan, trong nước và ngoài nước, dân tộc và thời đại. Chủ nghĩa tư bản trong giai đoạn đế quốc chủ nghĩa đã tạo ra những mâu thuẫn và cơ sở cho sự liên kết quốc tế. Về mặt thực tiễn: - Người khảo sát thực tiễn của chế độ thuộc địa, sự cai trị và bóc lột tàn bạo, độc ác của Pháp tại Việt Nam, tại Đông Dương. - Người còn khảo sát ở cả bốn châu lục và nhận ra muốn giải phóng dân tộc mình cần đoàn kết các dân tộc có cùng mục đích là chống lại các nước đế quốc . - Các nước đế quốc liên kết chặt chẽ với nhau để đàn áp thuộc địa, chia để trị. - Sự hình thành hệ thống chủ nghĩa xã hội làm nên sức mạnh thời đại từ nửa cuối thế kỉ XX. Sau chiến tranh thế giới thế giới thứ hai cách mạng khoa học kĩ thuật và công nghệ phát triển mạnh mẽ. Đây là yếu tố sức mạnh thời đại cần tận dụng. Như vậy, sự kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại trong tiến trình cách mạng Việt Nam là một tất yếu khách quan. II) Nội dung của việc kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại. 1) Đặt cách mạng giải phóng dân tộc trong sự gắn bó với cách mạng vô sản trên thế giới. Thắng lợi của cách mạng tháng mười Nga đã làm thay đổi trật tự thế giới theo chiều hướng tiến bộ của lịch sử, mở ra con đường phát triển mới cho các quốc gia, dân tộc theo xu hướng độc lập, dân chủ và chủ nghĩa xã hội. Những biến cố ở Liên Xô và Đông Âu trong thập niên cuối thế kỉ XX tuy đã làm cho phong trào xã hội chủ nghĩa thế giới lâm vào thoái trào, song Cách mạng tháng mười Nga khẳng định trong thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân thế giới: đấu tranh xóa bỏ chủ nghĩa tư bản, xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội. Bởi vậy mà Hồ Chí Minh luôn ý thức sâu sắc việc đặt cách mạng giải phong dân tộc là bộ phận của cách mạnh vo sản thế giới. Người đã tham gia sáng lập “hội liên hiệp các nước thuộc địa” để tập hợp sức mạnh các dân tộc thành một khối sức mạnh thống nhất không gì lay chuyển được; ngoài ra Người còn lập tờ báo “Người cùng khổ” để thông qua đó tuyên truyền con đường cách mạng chung cho tất cả các dân tộc trên thế giới và đã thu được nhiều kết quả. Hồ Chí Minh xác định con đường cứu nước đúng đắn để giải phóng dân tộc đã phát huy lòng yêu nước truyền thống và nâng thành lòng yêu nước xã hội chủ nghĩa. Tinh thần, ý chí độc lập, tự chủ, tự cường và lòng yêu nước phát huy được sức mạnh to lớn, tạo nên truyền thống đoàn kết dân tộc, đoàn kết toàn dân, Hồ Chí Minh đã làm nổi bật sức mạnh của con người Việt Nam, đó là sức mạnh sức mạnh của thể lực và trí tuệ, sức mạnh của bề dày lịch sử và trong cuộc đấu tranh hiện tại, sức mạnh của sự thông minh và dũng cảm, của lòng tin chân chính không gì lay chuyển. Sức mạnh ấy bền vững và được nhân lên nhiều lần dưới sự lãnh đạo của Đảng cộng sản Việt Nam. Thời đại của chúng ta mở đầu bằng Cách mạng tháng mười Nga 1917. Cuộc cách mạng này đã mở ra con đường giải phóng cho các dân tộc và cả loài người, mở đầu thời đại mới trong lịch sử. Theo Hồ Chí Minh sức mạnh thời đại là sức mạnh của giai cấp vô sản thế giới, của nhân dân lao động thế giới. Trong quá trình nhận thức và vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác-Lenin vào hoàn cảnh cụ thể của Việt Nam, Hồ Chí Minh nhận thấy phải dựa vào sức mạnh của dân tộc là chủ yếu, đồng thời phải khai thác sức mạnh của thời đại. 2) Kết hợp chặt chẽ chủ nghĩa yêu nước với chủ nghĩa quốc tế vô sản. “Bốn phương vô sản đều là anh em” – đó là nhận định của Chủ tịch Hồ Chí Minh về tinh thần quốc tế vô sản. Tinh thần này bao gồm tinh thần đoàn kết của nhân dân Việt Nam với các dân tộc bị áp bức với nhân dân lao động các nước, với những người tiến bộ trên thế giới vì hòa bình, công lí và tiến bộ xã hội. Tinh thần này đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh dày công vun đắp bằng các hoạt động cách mạng thực tiễn của bản thân và bằng sự nghiệp cách mạng của dân tộc. Theo Hồ Chí Minh, chủ nghĩa vô sản gắn liền với chủ nghĩa yêu nước. Nếu tinh thần yêu nước không chân chính và tinh thần quốc tế không trong sáng thì có thể dẫn đến chủ nghĩa dân tộc hẹp hòi, biệt lập, kì thị chủng tộc, hoặc chủ nghĩa bành trướng, bá quyền. Tất cả những khuynh hướng lệch lạc ấy có thể dẫn đến sự đổ vỡ của một quốc gia dân tộc hay một liên bang đa quốc gia dân tộc, phá vỡ tình đoàn kết quốc tế trong cuộc đấu tranh chung. Là một chiến sĩ quốc tế chân chính, xuất phát từ quan điểm độc lập tự do là thiêng liêng bất khả xâm phạm của tất cả các dân tộc, Hồ Chí Minh không chỉ đấu tranh cho độc lập của dân tộc mình mà còn đấu tranh cho độc lập dân tộc của tất cả các dân tộc bị áp bức. Ở Người, chủ nghĩa yêu nước chân chính luôn gắn liền với chủ nghĩa quốc tế cao cả, trong sáng. Người nói: “Chúng ta phải đấu tranh cho tự do độc lập của các dân tộc khác như đấu tranh cho dân tộc ta vậy”. Chủ trương “giúp bạn là tự giúp mình”, Hồ Chí Minh luôn nêu cao tinh thần dân tộc tự quyết sống không quên nghĩa vụ quốc tế cao cả của mình. Với Người, phải thông qua thắng lợi của Cách mạng mỗi nước mà đóng góp vào thắng lợi chung của Cách mạng thế giới. Tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đoàn kết vừa mang tính khoa học đúng đắn, vừa có tính chất cách mạng, mang đậm tính nhân văn sâu sắc, thể hiện sự kết hợp nhuần nhuyến giữa vấn đề dân tộc và vấn đề giai cấp, chủ nghĩa yêu nước với chủ nghĩa quốc tế trong sáng, độc lập dân tộc cho mình đồng thời độc lập cho tất cả các dân tộc. 3)Dựa vào sức mình là chính, tranh thủ sự giúp đỡ của các nước xã hội chủ nghĩa, sự ủng hộ của nhân loại, đồng thời không quên nghĩa vụ quốc tế cao cả của mình. Trong mối quan hệ giữa sức mạnh dân tộc và sức mạnh thời đại, Hồ Chí Minh coi nguồn lực bên trong giữ vai trò quan trọng. Người nêu cao khẩu hiệu “Tự lực cánh sinh, dựa vào sức mình là chính”; “Muốn người ta giúp cho thì trước hết mình phải tự giúp lấy mình”; “Một dân tộc không tự lực cánh sinh mà cứ ngồi chờ dân tộc khác giúp đỡ thì không xứng đáng được độc lập”. Muốn tranh thủ sức mạnh của thời đại phải có đường lối đúng đắn, phát huy độc lập tự chủ, kết hợp chặt chẽ mục tiêu đấu tranh cho độc lập, thống nhất của dân tộc mình với mục tiêu của thời đại: hòa bình độc lập dân tộc, dân chủ và chủ nghĩa xã hội. Trên dọc hành trình tìm lại độc lập, tự do cho cho Tổ quốc, hạnh phúc, ấm no cho đồng bào, dù ở nơi đâu và trong bất cứ hoàn cảnh nào, Hồ Chí Minh cũng luôn tranh thủ sự ủng hộ, giúp đỡ về mọi mặt của nhân dân thế giới cho cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc của nhân dân Việt Nam. Chính sự ủng hộ, giúp đỡ to lớn cả về vật chất lẫn tinh thần của bè bạn quốc tế là một nhân tố đặc biệt quan trọng góp phần làm nên những thắng lợi vĩ đại của dân tộc ta trong thế kỉ XX. Hồ Chí Minh đã thực hiện nhất quán đường lối độc lập tự chủ, vì vậy mà đã tranh thủ được sự giúp đỡ của cả Liên Xô và Trung Quốc. Kết hợp chủ nghĩa yêu nước với chủ nghĩa quốc tế trong tư tưởng Hồ Chí Minh còn là tích cực thực hiện nghĩ vụ quốc tế cao cả, “Phải coi cuộc đấu tranh của bạn cũng như cuộc đấu tranh của ta…, giúp bạn là tự giúp mình”. Nguyễn Tất Thành đã thực hiện cuộc hành trình qua nhiều châu lục khác nhau, và trên quãng đường dài đó, Người đã chứng kiến cảnh áp bức, bóc lột cuẩ thực dân, đế quốc và tận mắt thấy những lầm than cơ cực mà người dân lao động nghèo khổ gặp phải, từ đó Người đi đến kết luận: “Dù màu da có khác nhau trên đời này chỉ có hai giống người: giống người bóc lột và giống người bị bóc lột. Mà cũng chỉ có một tình hữu ái là thật mà thôi: tình hữu ái vô sản”. Kết luận này là sự khởi đầu tư tưởng đoàn kết quốc tế của Hồ Chí Minh, từ đó về sau, trong mọi hoạt động của mình, Hồ Chí Minh luôn kêu gọi nhân dân thế giới hãy đoàn kết lại để đấu tranh cho bình đẳng, tự do, bác ái; ủng hộ, giúp đỡ cuộc đấu tranh của các dân tộc thuộc địa trong đó có nhân dân Việt Nam. Ngoài việc kêu gọi toàn dân đoàn kết, nêu cao ý chí tự lực cường, “Hãy đứng dậy đem sức ta mà tự giải phóng cho ta”, Hồ Chí Minh đã thực hiện chiến lược tranh thủ đồng minh, thêm bạn cho cách mạng Việt Nam để giành thắng lợi trong cuộc khởi nghĩa giành chính quyền. Và thực tế lịch sử đã chứng minh, chính sự ủng hộ về tinh thần của lực lượng dân chủ thế giới chống phát xít đã góp phần làm nên thắng lợi của Tổng khởi nghĩa tháng 8 năm 1945. 4)Mở rộng tối đa quan hệ hưu nghị, hợp tác, sẵn sàng “làm bạn với tất cả các nước dân chủ” Đoàn kết dân tộc trên thế quốc tế của Hồ Chí Minh được xuất phát từ luận điểm coi cách mạng Việt Nam là một bộ phận của cách mạng thế giới. Người ý thức sâu sắc rằng, cách mạng trong nước sẽ khó thành công nếu không có sự đồng tình, ủng hộ của cách mạng và nhân dân các dân tộc yêu chuộng hòa bình trên thế giới. Đó cũng chính là điểm mạnh và khác biệt giữa Hồ Chí Minh với các chí sĩ yêu nước tiền bối. Người khẳng định: “Chính vì biết kết hợp phong trào cách mạng nước ta với phong trào cách mạng của giai cấp công nhân quốc tế và của các dân tộc bị áp bức mà Đảng ta đã vượt qua mọi khó khăn đưa giai cấp công nhân và nhân dân nước ta đến những thắng lợi vẻ vang ngày nay”. Tư tưởng Hồ Chí Minh về đoàn kết dân tộc trên phạm vi quốc tế thể hiện rất rõ phạm vi mức độ, quy mô. Với từng đối tượng quốc tế, Hồ Chí Minh vừa có thái độ chung, vừa có thái độ phân biệt riêng theo “cấp độ ngoại giao”, theo giá trị thiết thực vì quyền lợi của dân tộc Việt Nam và quyền lợi của các dân tộc trên thế giới vì hòa bình hữu nghị và phát triển của các dân tộc; vì quyền sống, quyền mưu cầu hạnh phúc của con người và của các quốc gia. Từ giác độ đó, chúng ta thấy tư tưởng Hồ Chí Minh về đoàn kết dân tộc trên phạm vi quốc tế có những biểu hiện trên những khía cạnh sau: Đoàn kết với các quốc gia, dân tộc láng giềng: Người Việt Nam ta có câu “ bán anh em xa mua láng giềng gần”, đó là một thái độ sống, một triết lý nhân văn trong văn hóa ứng xử có truyền thống lâu đời của dân tộc. Hồ Chí Minh trên bình diện văn hóa và tầm nhìn chính trị đã ý thức sâu sắc và thực hiện có hiệu quả tốt truyền thống đó trong đặt nền móng và xây dựng mối quan hệ hữu nghị, đoàn kết đặc biệt với nhân dân Lào, Campuchia, Trung Quốc tạo nên thế trận đặc biệt và làm nên hiệu quả cao trong kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ của nhân dân ta. Đoàn kết với các quốc gia Đông Nam Á, Châu Á Đối với các quốc gia khu vực Đông Nam Á, Hồ Chí Minh luôn luôn quý trọng tinh thần đoàn kết, giúp đỡ nhân dân ta trong kháng chiến chống ngoại xâm, bày tỏ tình hưu nghị và biết ơn sâu sắc, chân thành. Chính vì lẽ đó mà các nước Đông Nam Á luôn bên cạnh nhân dân và chính phủ Hồ Chí Minh trong cuộc kháng chiến chống pháp cũng như chống Mỹ, tạo nên hậu thuẫn, sức mạnh tinh thần và vật chất quan trọng góp phần làm nên thắng lợi chống ngọi xâm của dân tộc ta. Người phát biểu: “Hòa bình trở lại Việt Nam, chúng tôi sẽ thắt chặt tinh thần hữu nghị giữa hai dân tộc Việt – Pháp, chúng tôi sẽ đoàn kết chặt chẽ với hai nước Khơme, Lào và các nước Đông Nam Á để góp phần vào sự nghiệp giữ gìn hòa bình châu Á và hòa bình thế giới”. Đoàn kết và mở rộng quốc tế phải gắn liền với độc lập, tự chủ tự cường. Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn xác định cách mạng Việt Nam có mối quan liên hệ mật thiết với các trào lưu và lực lượng tiến bộ trên thế giới, việc tăng cường các mối liên hệ và hợp tác quốc tế là một yếu tố giúp ta thành công trong kháng chiến cũng như trong xây dựng đất nước. Sự đoàn kết ấy nhằm những mục tiêu lớn của thời đại hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội, là hợp tác hữu nghị với tất cả các nước, các dân tộc. Sự đoàn kết ấy dựa trên cơ sở bình đẳng và kết hợp giữa lợi ích quốc gia với lợi ích quốc tế. Việt Nam đang ngày càng mở rộng hợp tác giao lưu quốc tế đồng thời với phát triển bản sắc dân tộc. Với chủ trương khép lại quá khứ, hướng tới tương lai, đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ quốc tế, Việt Nam đã mở rộng hợp tác giao lưu nhiều mặt với các nước, tạo môi trường thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội. C. KẾT LUẬN Hồ Chí Minh đã vượt qua bao khó khăn gian khổ để đưa ra những tư tưởng, đường lối phù hợp với từng giai đoạn của nước ta. Nhờ vậy, dân tộc Việt Nam mới giành được thắng lợi cuối cùng sau bao năm chiến đấu với đầy những hi sinh, mất mát. Và một trong những yếu tố quan trọng luôn cần thiết trong mọi cuộc đấu tranh đó là sự kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại. MỤC LỤC Trang A. ĐẶT VẤN ĐỀ 1 B. NỘI DUNG 1 I. NHẬN THỨC CỦA HỒ CHÍ MINH VỀ MỐI QUAN HẸ GIỮA SỨC MẠNH DÂN TỘC VỚI SỨC MẠNH THỜI ĐẠI 1 1. Nhận thức của Hồ Chí Minh về sức mạnh dân tộc 1 2. Nhận thức của Hồ Chí Minh về sức mạnh thời đại 2 3. Tính tất yếu của việc kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại 3 II. NỘI DUNG CỦA VIỆC KẾT HỢP SỨC MẠNH DÂN TỘC VỚI SỨC MẠNH THỜI ĐẠI 4 Đặt cách mạng giải phóng dân tộc trong sự gắn bó với cách mạng vô sản thế giới 4 Kết hợp chặt chẽ chủ nghĩa yêu nước với chủ nghĩa quốc tế 5 Dựa vào sức mình là chính, tranh thủ sự giúp đỡ của Các nước xã hội chủ nghĩa, sự ủng hộ của nhân loại đồng thời không quên nghĩa vụ quốc tế cao cả 7 Mở rộng tối đa quan hệ hữu nghị, hợp tác, sẵn sàng “ làm bạn với tất cả các nước dân chủ” 9 C. KẾT LUẬN 9